Cú chosáin!

Tá Oiche ag na Madraí le reachtáil chun airgead a sholáthar le cosán a thogáil ó Foirgneamh TG4 go dtí crossbhothair Bhaile na hAbhainn dha eagrú ag Coiste Pobal na Tulaí i lathair na h-uaire. Tá siad ag súil go mbeidh sé ar an 2ú Lá Márta istigh ag Rásraon an gCon i nGaillimh (Béarla).

Tá ticead le fáil o bhail an choiste ar phragas €15 an duine no €25 ar chlann.(2+2)

Má tá duine ag iarraidh aon chunamh a thabhairt don choiste no ticeád a chuir san aireamh dean teanghmháil le Maire ag 086-3104573 no Nuala 572049.

Beidh siad thar a bheith búioch do aon tacaíocht don chúis tabhachtach seo! Baintear an úsáid as an chuid seo den bhóthar ag coisithe, go mór mór ag páistí scoile i rith na bliana agus scoláirí Gaeilge i gColáiste Chamais sa Samhradh.

Tá praghas an bhus istigh ar phraghas na ticéád. Tá bus ag fagáil Halla na Tulaí ar an oíche. Beidh tuilleadh eolas le fáil níos gaire don ócaid!!

• Tá suíomh ar facebook ag Oíche na Madraí anois - feach ar ché tá ag dul ann!

Is mór an spórt é! TG4 san earrach!

CLUICHÍ GAELACHA  EARRACH 2013

DÉ DOMHNAIGH 3 FEABHRA (1:30pm)
Sraith Náisiúnta Peile Allianz, Babhta 1
Beo Maigh Eo v Ciarraí Roinn 1
Iarchraolta: Gaillimh v Doire, Roinn 2

DÉ SATHAIRN 9 FEABHRA (1:30pm)
Craobh Club AIB: Iomáint: Cluichí Leath-Cheannais na hÉireann
BEO: Sáirséalaigh Dhurlais v Cill Chormaic/Cill Eochaidh
BEO: Naomh Tomás v Seamróga Loch gCaol

DÉ DOMHNAIGH 10 FEABHRA (1:30pm)
Sraith Náisiúnta Peile Allianz, Babhta 2
BEO: Ciarraí v Áth Cliath
Iarchraolta: Maigh Eo v Tír Eoghain

DÉ SATHAIRN 16 FEABHRA (1:30pm)
Craobh Club AIB: Peil Cluichí Leath-Cheannais na hÉireann
BEO: Na Crócaigh (Ciarraí) v Cicam Bhaile Munna
BEO: Naomh Bríd v Raonaithe na Croise

DÉ SATHAIRN 23 FEABHRA (2:45pm)
BEO: Corn Mhic Shigir Irish Daily Mail: Cluiche Ceannais

DÉ DOMHNAIGH 24 FEABHRA (1:30pm)
Sraith Náisiúnta Iomána Allianz, Babhta 1, Roinn 1A
BEO: Gaillimh v Cill Chainnigh
Iarchraolta: An Clár v Port Láirge

DÉ SATHAIRN 2 MÁRTA (2:15pm)
BEO: Corn Mhic Giobúin Irish Daily Mail: Cluiche Ceannais

DÉ DOMHNAIGH 3 MÁRTA (1:30pm)
Sraith Náisiúnta Peile Allianz, Babhta 3
Beo & Iarchraolta

DÉ DOMHNAIGH 10 MÁRTA
Sraith Náisiúnta Peile Babhta 4 agus Sraith Náisiúnta Iomána Babhta 2

AOINE 15 MÁRTA
GAA Gradam an Uachtaráin, Beo ó Pháirc an Chrócaigh,

DÉ SATHAIRN 16 MÁRTA
Peil na mBan: Corn Uí Chonchúir - Beo

DÉ DOMHNAIGH 17 MÁRTA
Craobh AIB Cluichí Ceannais hÉireann Beo ó Pháirc an Chrócaigh.

DÉ LUAIN 18 MÁRTA
Sraith Náisiúnta Iomána Allianz, Babhta 3

DÉ DOMHNAIGH 24 MÁRTA
Sraith Náisiúnta Iomána Allianz Babhta 4, Sraith Náisiúnta Peile Allianz Babhta 6

DÉ DOMHNAIGH 31 MÁRTA
Sraith Náisiúnta Iomána Allianz, Babhta 5

DÉ SATHAIRN 6 AIBREÁN
Craobh Iomána na Scoileanna Dara Leibhéal: Cluiche Ceannais na hÉireann

DÉ DOMHNAIGH 7 AIBREÁN
Sraith Náisiúnta Peile Allianz, Babhta 7

DÉ SATHAIRN 13 AIBREÁN
Craobh Peile Scoileanna Dara Leibhéal: Cluiche Ceannais na hÉireann

DÉ DOMHNAIGH 14 AIBREÁN ]
Sraith Náisiúnta Peile Allianz –Cluichí Leath-Cheannais (Roinn 1)

DÉ SATHAIRN 20 AIBREÁN
Craobh Peile faoi 21 Cadbury: Cluiche Leath-Cheannais na hÉireann

DÉ DOMHNAIGH 21 AIBREÁN Sraith Náisiúnta Iomána Allianz – Cluichí Leath-Cheannais

DÉ SATHAIRN 27 AIBREÁN Sraith Náisiúnta Peile Allianz Cluichí Ceannais (Roinn 3 agus 4)

DÉ DOMHNAIGH 28 AIBREÁN Sraith Náisiúnta Peile Allianz Cluichí Ceannais (Roinn 1 agus 2)

DÉ SATHAIRN 4 BEALTAINE Craobh Peile faoi 21 Cadbury: Cluiche Ceannais na hÉireann

DÉ DOMHNAIGH 5 BEALTAINE
Sraith Náisiúnta Iomána Allianz Cluiche Ceannais

DÉ SATHAIRN 11 BEALTAINE Peil na mBan Cluichí Ceannais na Sraithe (Roinn 1,2 & 3)


BEALTAINE 31 – MEITHEAMH 3 Comórtas Peile na Gaeltachta, An Rinn, Co Phort Láirge

Séasúr nua Peile agus Iomána ar TG4  - Earrach 2013

Tá a liosta cuimsitheach cluichí Gaelacha dréachtaithe agus foilsithe ag TG4 anois do shéasúr an Earraigh agus tús le cur leis ón Domhnach seo chugainn lena chlúdach leitheadach ar na comórtas club, contae agus coláistí ar fad as seo go tús an tSamhraidh.

Is ar na Sraitheanna nua Allianz agus ar bhuaic na gCraobh Club a bheidh an bhéim as seo go Cáisc ach tá neart eile ar fáil freisin sa liosta fada cluichí a bheith le feiceáil ar TG4. (Féach na sonraí thíos).

Tabharfaidh GAA Beo beochlúdach agus iarchraoladh ar dhá chluiche gach Domhnach ag tosú leis an tSraith Peile Allianz ar an Domhnach seo chugainn (3 Feabhra) le peil den scoth sa gcluiche idir Maigh Eo agus Ciarraí agus an cluiche eile idir Gaillimh agus Dore.

Ar na comórtais a bheith ar fáil go heisiach ar TG4 as seo go Bealtaine, beidh

- Craobh Club AIB
- Sraitheanna Náisiúnta Peile agus Iomána Allianz
- Craobh Peile faoi 21 Cadbury
- Coirn Mhic Shigir agus Mhic Giobúin Irish Daily Mail (Ollscoileanna)
- Peil na mBan (Sraith agus Ollscoileanna)
- Craobhacha Iomána agus Peile na Meánscoileanna

Sa mbreis ar an mbeochraoladh ar GAA Beo, gach deireadh seachtaine, beidh súil chun cinn gach Aoine ar Seó Spóirt le Dara Ó Cinnéide agus a aíonna agus buaicphointí imeartha gach oíche Luain ar GAA 2013.

Deir Eagraí Spóirt TG4, Rónán Ó Coisdealbha go mbeidh féasta peile agus iomána ar fáil don lucht féachana feasta.

“Faoin tráth seo bliana a thagann géarú goile ar lucht leanta na hiomána agus na peile,” a dúirt sé “agus muid ar fad ag féachaint romhainn le dóchas ar shéasúr nua agus ar síol a cuirtear le súil go mbláthfaidh sé níos deireanaí sa mbliain. Beidh súil lucht feasa ar scáileán TG4 gach deireadh seachtaine, féachaint cén bhail atá ar an na himreoirí anois tar éis sos na Nollag agus iontais (ag uafáis) na bliana seo ag dul i ndearmad."

Lúcás ag scríobh!

Fuair sé an áit!

Tá bua íontach ag an soiscéalaí Lúcás. Is scríobhnóir den scoth é. Tá sé i ndán, i gcupla focail pictiúir iomlán a thabhairt dúinn. So soiscéal inniú bhí ceann de na sliochta is fearr dá scríobh sé. Tógann sé istig sa tsionagóg áitiúil i Nazaret muid.

Tháinig sé go Nazará, mar ar oileadh é, agus chuaigh sé isteach mar ba ghnách leis sa tsionagóg lá na sabóide, agus d’éirigh ina sheasamh leis an léitheoireacht a dhéanamh.

Síneadh chuige leabhar Íseáia fáidh, agus nuair a d'oscail sé an leabhair, fuair sé an áit ina raibh scríofa: 

“Tá Spiorad an Tiarna orm, mar gur choisric sé le hola mé. Chuir sé uaidh mé ag tabhairt an dea-scéil do na boicht, ag fógairt a scaoilte do ghéibheannaigh, amharc a súl ar ais do na daill, ag scaoileadh lucht géarbhroide saor; ag fógairt bhliain ghrásta an Tiarna.” 

D’fhill sé an leabhar ina chéile, thug ar ais don seirbhíseach é, agus shuigh. 

Agus bhí súile a raibh sa tsionagóg dlúite air. 

Agus thosaigh sé ag rá leo: “Inniu atá an scríbhinn seo comhlíonta i gclos bhur gcluas.”

I gcúig abairt tá an pictiúír iomlán againn.

Anois is féidir linn smaoineamh ar a dúirt sé agus cén miniú atá sna bhfocail a léigh agus a dúirt sé!

Airgead d'Oispís na Gaillimhe

Bronnadh seic le h-aghaidh €700 ar Ospís na Gaillimhe (Béarla) ó chomortas Thráth na gCeist Boird a bhí ar bun i rith an Nollaig ag Coiste Pobail na Tulaigh i gConamra.

Baill Choiste na Tulaigh os chomhair Siopa Bhaile na hAbhann ag an mbronnadh

Dúirt ubhlabharaí thár cheann an Choiste "Míle buíochas do chuile dhuine a thug tacaíocht dúinn le h-aghaidh an Tráth na gCeist boird a chur ar bun agus a thug duaiseanna."

Éin Chreiche i gConamara.

Bhí cruinniú de Cairde Éanlaith Éireann (Béarla) ag Bóthar na Trá aréir. Thug John Lusby, Oifigeach Caomhantais Éin Chreiche na heagraíochta caint an-suimiúil ar an ábhar agus ar an obair atá beartaithe acu i gConamara.

Méirliún

Ceann Chait

Pocaire Gaoithe

Ar dtús thug sé léargas ar a n-áit in "ordlathas" na n-éan. Tá sé ar barr i mbiaslabhra na n-éan agus cé go bféachann siad an láidir ar bhealach táid lag go leor ar chúiseanna éagsúla. Cuir i gcás an Clamhán nó an Iolar Firéan mar shampla. Is cosúil gur theip ar na héin sin san naoi aois déag agus mar sin tháinig méadú ar na héin agus na hainmhithe beaga a bhíodh mar bia acu, mar shampla an snag breach, an caróg agus creimirí mar francaigh, luchanna 7rl méadaithe go mór ó shin.

Tá feabhas tar éis teacht ar an scéal agus tá an clamhán tár éis teacht thár n-ais go nadúrtha ó Alban istigh i gCo Aontroim agus ó dheas ar chosta thoir na tíre agus anois ag leathadh istigh i lár tíre chomh fada siar le Co na Gaillimhe. Le roinnt blianta anuas tá an iolar á thabhairt isteach anseo athuair i bpáirc Ghleann Bheatha.

Táthar ar scéim staidéar le déanamh i gConamara - ag brath ar deontas ón Roinn! - ar trí chinn de na h-éan seo. An Méirliún, an Ceann cait agus an Pocaire Gaoithe.

D'fhéadfá a rá gur cineal daingean don Méirliún é Conmara. Éan an cúthaileach atá ann agus an éin chreiche is lú sa tír é. Tá sé beagáinín níos lú ná an smólach. Itheann sé éiníní an-bheag agus feithidí, féileacháin agus leamhain. Is istigh ar na h-oileáinín beaga sna locha a bhíonn a nead acu ach bíonn rianta dé ar chlocha atá ag giobadh amach ó na portaigh. Cé go bhfuil siad le fáil i gConamara níl mórán eolas faoi mar is anamh a feictear é!

Scéal eile ar fad faoin gCeann Cait. Ulchabhán atá le fáil coitianta go leor in Éireann é seo. Is cosúil go bhfuil sé le fáil ar fud Chonamara ach amháin i gceantair Cois Fhairrige. Ní minic a feictear sa lá iad mar bíonn sé ag seilg (lucha agus mammaigh beaga eile) san oíche.

Tá níos mó eolais againn  ar an Pocaire Gaoithe nár ar aon cheann éile de na héin seo. Éan maorga a bhíonn le feiscint ar foluain nó ag ainliú sa spéir faoin dtuath. Is minic a bíonn siad le feiscint ós cionn na mótar bhealaigh. Is féidir iad a fheiscint ar fud Conmara agus itheann siad ainmhithe beaga agus corr éan.

Tá breis eolas (i mBearla áfach ar suíomh na heagraíochta!).

Sean-ghrianghraif an-stairiúil ó Mhám Trasna!

Cearta teanga sna cúirteanna- pictiúr nua seolta

• English language version

Táthar tar éis sraith de shean-ghrianghraif an-stairiúil, 130 bliain d’aois, den deichniúr fear ar cuireadh dúnmharuithe Mhám Trasna ina leith a aimsiú agus a fhoilsiú don chéad uair.

Iar oifigeach airm (de chuid na Breataine) Capt. J.J. Dunne a bhailigh iad. Gortaíodh é san Afraic i gCogadh na Zulu (roimh dhúnmharuithe Mhám Trasna) agus chaith sé an chuid eile dá shaol oibre mar oifigeach príosúin. Bhásaigh sé i 1910. Óna gharmhac (Lieutenant Col. Armstrong) a fuair Leabharlann Náisiúnta an hÉireann an bailiúchán agus níl aon amhras faoina bhfoinse stairiúil. Tá na pictiúir á gcur ar fáil go poiblí anseo anois le caoinchead na Leabharlainne Náisiúnta. Ag an leabharlann sin atá na cearta foilsithe.

Cainteoir dúchais Gaeilge a bhí i Maolra Seoighe a cuireadh chun báis nuair a ciontaíodh é faoi bhaint a bheith aige le dúnmharuithe Mhám Trasna in 1882. Dúirt an staraí iomráiteach Robert Kee, a básaigh ar an Aoine seo caite, go raibh cás Mhám Trasna i gcoitinne “ar cheann de na cásanna a ba fhollasaigh d’iomrall ceartais i stair dlí na Breataine.” 

Maolra Seoighe 1882

Tá na pictiúir de Mhaolra Seoighe le feiceáil i Músaem Cathrach an Gaillimhe agus ar an suíomh gréasáin An Chomisinéir Teanga agus ar suíomh Mám Trasna 1882 i dteannta leis na pictiúir stairiúla dóibh siúd eile a bhí gafa le cás Mhám Trasna.

Bhronn an Coimisinéir Teanga cóipeanna de na grianghraif stairiúla seo ar Mhéara Chathair na Gaillimhe, an Comhairleoir Terry O’Flaherty agus ar Mhéara Chontae na Gaillimhe an Comhairleoir Thomas Welby i Músaem Cathrach na Gaillimhe ar an Mháirt, 15 Eanáir 2013.

Bhí na grianghraif stairiúla seo “slán sábháilte ach i bhfolach ón bpobal” dar leis an gCoimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin a raibh a Oifig i bpáirt le Músaem Cathrach na Gaillimhe agus Conradh na Gaeilge in eagrú na hócáide chomórtha ar Mhaolra Seoighe agus Mám Trasna an mhí seo caite.

“Cuireann na pictiúir tuilleadh treise le anróiteacha an scéil agus leis na tragóidí phearsanta a bhí i gceist i Mám Trasna” a dúirt sé. Tá cóip tagtha chun solais anois freisin de rolla an phríosúin ina bhfuil mioneolas phearsanta faoin 10 fear a gabhadh i dtaca leis na dúnmharaithe.

Fear as Dúiche Sheoighe, Padraig Canny, a bhfuil suim aige sa stair áitiúil agus a bhí i láthair ag ócáid chomórtha na Gaillimhe a thug leide don lucht eagraithe gurbh ann do na pictiúir. Eagraíodh an ócáid, arr ar fhreastal an tUachtarán Micheal D. Ó h-Uiginn , le crochadh éagórach Mhaolra Seoighe as Dun Mharuithe, Mham Trasna a thabhairt chun cuimhne agus le h-aird a dhíriú ar cheart teanga sna cúirteanna.

Bás nó beatha?

Tá an ginmhilleadh i mbéal an phobail le tamall. Is cosúil gur chuir bás brónach i nGaillimh i Mí na Samhna a chuir an ábhar ós ár gcomhair. (Scríobh mé faoi ag an am). Deirtear gur ceist chásta atá ann agus ar bhealach amháin tá sé.

Ar thaobh amháin táid ann a chreideann nach duine an féatas atá istig i mbronn a mháthar nuair a gintear é. Ní dóigh liom go bhfuil comhaontú i measc na daoine sin cathainn a thosnaíonn an "daonnacht" seo sa bhroinn, nó nach duine atá ann go dtí go beirtear é!

Ar an taobh eile, mar atá mé fhéin, táid ann a chreideann gur duine atá ann ó thús, ón ginneadh féin. Mar sin más ginmhilleadh atá i gceist is cinneadh a chuireann deireadh le beatha duine daonna atá ann.

Deireann Bunracht na hÉireann:

Admhaíonn an Stát ceart na mbeo gan breith chun a mbeatha  agus, ag féachaint go cuí do chomhcheart na máthar chun a  beatha, ráthaíonn sé gan cur isteach lena dhlíthe ar an gceart sin  agus ráthaíonn fós an ceart sin a chosaint is a shuíomh lena dhlíthe  sa mhéid gur féidir é. 

Ní theorannóidh an fo-alt seo saoirse chun taisteal idir an Stát agus  stát eile. 

Ní theorannóidh an fo-alt seo saoirse chun faisnéis a fháil nó a chur  ar fáil sa Stát maidir le seirbhísí atá ar fáil go dleathach i stát eile  ach sin faoi chuimsiú cibé coinníollacha a fhéadfar a leagan síos le dlí. (40:3)

Mar sin tá cineál admháil anseo gur "beo" atá an "féatas" istigh i mbroinn an máthair cé nach deireann sé cathain a thosaíonn an "beocht" seo.

I nGaeilge tá sé soiléar céard tá i gceist leis an bhfocal "ginmhilleadh." Tá miniú níos leithne ag an bhfocal Béarla, "abortion!" D'fhéadfadh "abortion" a bheith ann nach ginmhilleadh í mar, chuir i gcás, breith anbaí.

Mar sin dár liomsa tá sé mícheart ginmhilleadh, sé sin deireadh a chuir le beatha an "beo gan breith," más sin an aidhm atá ann leis an gníomh. Tá sé chomh mícheart dár liomsa le deireadh a chuir le saoil éinne eile, crochadh nó bású d'aon saghas eile.

Ar ndóigh tá an ceart ag duine í féin agus a beatha a chosaint i gcónaí. Ach an féidir a rá go bhfuil leanbh i mbroinn i ndán duine a mhárú?

16 ar ghearrliosta ag TG4

Tá sé ainmniúchán déag faighte ag cláracha agus pearsain de chuid TG4 sa nGearrliosta do Ghradaim IFTA 2013 (Béarla) a fógraíodh le deanaí. I measc na n-ainmniúchán, tá Carrie Crowley molta do dhuais an bhan-aisteora teilifíse dá páirt sa sraithdhráma Rásaí na Gaillimhe II. Beidh an tsraith sin san iomaíocht don Duais Ghaeilge freisin mar aon leis an scannán faisnéise Lón sa Spéir agus an saothar staire Scéal na Gaeilge.

Tá an clár faisnéise Faoi Gheasa ag an Quiet Man gearrliostáilte freisin mar aon le Ó Tholg go Tolg, Congo 1961 agus trí shaothar le cúlraí spóirt Jockey Eile, agus Jump Boys (rásaíocht) agus The West’s Awake (rugbaí). (Tá liosta iomlán ainmniúchán IFTA TG4 ar fáil thíos.

Is é IFTA an duais-scéim aitheanta do thionscal na scannán agus na teilifíse in Éirinn. Painéal saineolaithe ón tionscal anseo agus thar sáile a roghnaíonn an saothar is fearr sna catagóir éagsúla. Foilsítear an gearrliosta ag tús na bliana agus fógraítear agus bronntar na duaiseanna IFTA féin ag ócáid ghalánta i mí Feabhra (9 Feabhra i mbliana).

Thréaslaigh Ardstiúrthóir TG4 Pól Ó Gallchóir, a gcuid ainmniúchán ar fad leis na léiriúcháin le TG4 atá ar an nGearrliosta IFTA. Dúirt sé gur cruthúnas ar ardchaighdeán agus ar raon na gclár a bhíonn ag TG4 é an rogha seo. “Thuill TG4 aitheantas, ainmniúcháin agus duaiseanna ó IFTA gach bliain ó bunaíodh an scéim náisiúnta gradam seo,” a dúirt sé.

“Táimid an bhródúil as an uimhir ainmniúchán a fuaireamar ar ghearrliosta na bliana seo, go háirithe i réimse na faisnéise agus an spóirt. Is móide ár sásamh gurb iad ár gcomhghleacaithe gairmiúla i dtionscal na teilifíse agus na scannán a rinne an roghnú.”

Báisteach!

Neart uisce sa gharraí ó dheas!

Tá sé oifigiúil! Bhí 2012 an-fhliuch! Bhí sé níos fluiche ná an meán i mbeagnach gach aird den tír dár leis an Oifig Meitéareolaíochta nó MET Éireann ina achoimre bliaintiúil (pdf Béarla).

Uisce, uisce i ngach aon áit. Ní cuimhin liom an méid seo báisteach go leanúnah ríamh i mo shaol.

Tallamh báite!

Ní deireann sé gurb é a bliain is fluiche ó thosaigh siad ag bailiú eolas ar chúrsaí aimsire, mar a thárla i Sasana, ach is cosúil go bhfuil sé an-ghearr dó. Tá alt spéisiúil ag Met Éireann faon mbáisteach in Éirinn le léarscáil den meán ó 1981go dtí 2010 ann

Pé scéail é anseo i gConamara tá an talamh báite leis an uisce. Is beag gharraí sa chomharsanacht nach bhfuil coirnéal nó níos mó ina riaisc phuitigh nó ina lochán fiú!

Agus inniú tá sé ag báisteach aríst.

An stopfaidh sé go deo?