Frigeáilte!

Tá caint faoi úsáid focail sa Ghaeltacht ar an gcóras ghiolcaireachta le lá nó dhó anuas.

Mar shampla "sandwich" in ionad "ceapaire", nó "bicycle" ar "rothar." 

Is cuimhin liom ag líonadh mo charr ag Siopa an Phobail agus chuigh mé isteach ann le híoch as an "artola." Ní raibh tuairim ag a bhfreastalaí bochd cad a bhí mé ag rá go dtí go ndúirt mé "Petrol."  (Ach ar focal.ie tá an focal "peitreal" ann.) 

Agus is annamh go n-usáitear an focal "aibhléis" (ach amháin ar R na G). "Tá an deabháil leictric imi' aríst!" a deirtear thárt anseo.

Is cuimhin liom fadó nuair nár éirig linn ár gcarr a thosu (startáil?) tháinig duine de na comharsan ag iarraidh cabhrú linn. Agus cúpla iarracht déanta again gan toradh dúirt sé, "'mé ag ceapadh go bhfuil an battery frigeáilte."  Agus bhí!

Tárlaíonn rudaí mar sin i ngach teanga. Tagann an chuid de na focail sa Ghaeilge ón Laidin nó ón bhFraincís. Tagann focail áirithe istigh go nádúrtha i ngach teanga fiú sa Bhéarla. Tá neart "bungalónna" thár timpeal anseo ach ní focal Gaeilge é sin, nó fiú focal Bhéarla.

Tagann focail is teach i ngach teanga, cuid acu fanann siad ann agus cuid acu ní éiríonn leo. Tá fir agus mná léinn a déanann iniúcadh ar fhocail agus téarmaí agus cumann siad focail nua. Éiríonn le cuid acu dul isteach sa chaint agus fágtar cuid acu gan úsáid.

Mar a dúirt Taoiseach éigin "fag faoi na toghthóirí" é.

Gaudete!

Ó thárla nach bhfuil sagart ina chonaí sa pharóiste a thuile ní bhíonn Aifreann ar an Domhnach ann.

Ní maith liom an socrú nua.

Fleasc Aidbhinte
Séipéal na Tulaí*

Ó bhí mé óg bhí maidin Domhnach socraithe seasta - éadaigh néata, aifreann agus bricfeasta mór. Ní fhios agam conas an Domhnach a céiliúradh anois!

Chuaig mé ag an tAifreann aréir agus bhí slua cuíosach mór ann ach bhi mé fhéin faoi dhúlagar de short éigin. Bhí an oíche ceomhar fuair oighreach - má tá a leithéid de focal ann!

Lasadh an coinneal bán dearg - "rósach" a tugtar do ag an liotúirgeoir!  Thosaigh an tAifreann mar is gnáth. Tosaíodh ar an an gcéad léacht, píosa ón mBíobla, Ísáidh fáidh:

"Bíodh áthas ar an bhfiántas agus ar na taltaí spalptha, bíodh áthas ar an talamh gan saothrú agus tagadh sé faoi bhláth, tugadh sé bláthanna áille mar thoradh, déanadh sé lúcháir agus canadh sé le háthas."

Go tobann bhí áthas de chineál éigin ar mó chroí-se, "Misneach, ná bíodh faitíos oraibh ... " a lean an léitheoir agus bhí mo intinn agus mo chuid smaointe éadrom le cineál fuscailt - scaoileadh lúcháir de short éigin.

Nach íontach cumhacht an fhocail scríofa go mór mór nuair is Briathair Dé atá ann.

---

* An fleasc sa séipéal ó Bhláthanna & Brontanais Charoline, Indreabhán. Is féidir í a aimsiú ar Facebook.