Strainséara Camus! Deireadh le sochaí agus todhchaí?

Tá mé díreach i ndiadh "An Stráinséara" leis an údar cáiliúil Francach Albert Camus a léamh. Fuair Camus an duais Nobel na Litríochta i 1957.

Deirtear gur nochtadh breá ar eiseachas atá sa leabhar seo agus ar bhealach tá sé seo fíor, dár liom. Sceal atá ann ar fear óg, Meursault, agus a dearcadh ar an saol. Fear ionraic atá ann gan aon amhras. Fear nach féidir leis bréag a insint!

Ach ag an am céanna is cosúil nach bhfuil mothucáin daona istigh ann. Faighean a máthair bás, cuirtear sa cré í ach ní bhíonn brón air. Ní féidir leis brón nach bhfuil aige a léiriú leo siúd thár timpeall air. Ach níos mó ná san ní thuigann sé cén fáth go mbeadh daoine a bhfuil aithne aige orthu ag chuir a gcomhbhrón in n-iúl dó. "Ni maith liom do thrioblóid!" Ní thuigeann sé an meon sin. Ní thuigeann sé fiú go bhfuil trioblóid ann!

Téann sé le cailín agus is léir go bhfuil sise i ngrá leis, sásta, agus ag iarraidh é a phósadh ach tá cuma saghas "is cuma liom" air. Tá sé sásta í a phósadh ach níl fhios aige cén fáth go bpósfadh sé í.

Cé go bhfuil fhios aige an difríocht idir maitheas agus dánaíocht is léir nach bhfuil sé múnlaithe go sóisialta: Nuair a bhfaigheann gaol leat bás léiríonn tú brón; Má phósann tú bean léiríonn tú go bhfuil grá agat di; Má maraíonn tú duine bíonn brón ort faoi sin nó deineann tú iarracht tú fhéin a chosaint.

Albert Camus (1916-1960)

Is cosúil gur duine ón taobh amuigh é Meursault. Is duine é ach ag an am céanna tá sé ar an taobh amuigh ag breathnú isteach ar a shaol agus ar an gcine daona gan a bheith páirteach ann. Maireann an duine neamhspleach ón gcomhluadar, taobh amuigh den tsochaí. (Narbh í Margaret Thatcher a dúirt go bhfuil deireadh le an tsochaí?)

Ach tá neomad amháin sa scéal ina dteaspeáineann sé a dhaonnacht. Sin nuair atá duine dá gcáirde, Céleste, ag tabhairt fínise ar a "charactar!" Nuair a bhí sé thart "d'iompaigh Céleste i mo threo ansin. B'fhacthas dom go bhfaca mé a shúile ag glioscarnach agus a liopaí ag creathadh. Bhí an cuma air go raibh sé ag fiafraí díom céard eile a d'fhéadfadh sé a dhéanamh. Níor dúirt mé tada, níor chuir mé aon ghotha orm, ach ba é an chéad uair i a raibh fonn orm fear a phógadh."

Ag deireadh an scéal léirítear nach dtuigeann éinne eiseann agus nach dtuigeann siad eiseann, cé go ndéannan cor-duine é a thógaint isteach arís dúltaíonn sé dóibh. Ach éiríonn siad mífhoighdeach leis mar níl sé sásta claoí leis an nósmhaireacht cuí!

I ndairíre léiríonn creidimh Mheursault ní hamháin nach bhfuil sochaí ann ach nach bhuil todhchaí ann ach oiread!

Leabhar gruama go leor a cheapas a bhí ann agus scríofa agus aistrithe go maith (ag Diarmuid Ó Graáinne, beannacht Dé leis). Tá an prós go simplí agus soléite. Ach cheap mé gur scéal gan dóchas brónach a bhí ann.

An Strainséara 
Albert Camus (1913-1960)
l'Étranger (1942) aistrithe go Gaeilge ag Diarmuid Ó Gráinne. Gearrscéal atá fuinte snoite timpeall Meursault, ógfhear miangasach a bhfuil cónaí air i gcathair na hAilgéire agus a thugann grá don snámh is don ghrian. Is scéal in aghaidh an bhreith báis é seo, cibé an chroch, an gilitín nó an t-instealladh marfach; an áiféis mar théama lárnach ann agus mótíf na taisme go láidir tríd .... de bharr an ghrian. 
Foilsithe: Coiscéim (2012) €7.50
Fuair Albert Camus bás i dtimpist bóithre sa bhliain 1957