Don Nollag?

Nóta ó Ghearóid

Sé Gearóid Ó Murchú Spailpín Fánach Gaeltacht Chonamara. Tá a siopa cáiliúil lonnaithe ar an Spidéal ach deineann sé an-chuid gnó anois ar fud an domhain. Fuaireamar litir uaidh le déanaí!

"Mar chustaiméir rialta nó mar dhuine a léirigh spéis in ár siopa Gaeltachta tré shíniú ar ár liosta ríomhphoist, cheap mé go raibh sé in am againn tú a chur ar an eolas faoin rogha iontach atá ag An Spailpín Fánach i mbliana.

B'fhéidir go bhfuil sé tugtha faoi deara agat go bhfuil éadaigh spraoi le manaí Gaeilge go mór sa bhfaisean na laethannta seo. Muide a thosaigh é ar fad ar ndóigh ach le deireanas chabhraigh na meáin go mór linn ...leithéidí Des Bishop agus "Léimigí thart" agus Carlsberg lena gcuid "Cácaí Milse" agus i mbliana Barack Obama agus "Is féidir linn"

Bhuel tá siad seo ar fad againn, agus tuilleadh ar t-léinte agus cochaill fíor-fhaiseanta. Is breá le hóg agus aosta iad.

Beidh siopa An Spailpín Fánach ar oscailt chuile lá as seo go Oíche Nollag agus ba bhreá linn castáil leat. Ar ndóigh má tá cónaí ort i gCathair Saidhbhín nó i Sydney b'fhearr cuairt a thabhairt ar ár siopa Gaeltachta ar-líne.

Tá réimse iontach againn (do pháistí agus daoine fásta), praghasanna réasúnacha agus seirbhís an-scioptha. Tá leabhair, foclóirí, agus ceol againn chomh maith.

Más thar lear atá tú, b'fhearr ordú chomh luath agus is féidir. Is féidir linn linn deighleáil le hordaithe in Éirinn suas go cúpla lá roimh Nollaig. Seol d'ordú tríd ár slán-shuíomh gréasáin nó más fearr leat, glaoigh orainn ag +353 (0)91-553343."

Na páistí

Náire na hEaglaise

Tá an-bhrón orm ar maidin!

Tá chuile duine ag caint faoi - Tuairascáil Uí Mhurchú ar mí-iompair cuid de na Sagairt mBaile Átha Cliath.

Labhair an sagart bocht in ár bparóiste faoi ar maidin. Tá an méid sin daoine neamh-urchóideach atá ag fulaingt de bharr pheacaí na daoine seo.

Níor chreideamar go bhféadfadh duine, atá tar éis a shaol a thabhairt go solúnta go hÍosa, na daoine óga, a thug sé mar sampla dúinn:

"..Glaoigh sé leanbh chuige, agus chuir ina sheasamh ia lár é, agus dúirt sé. 'Deirim go fírinneach libh, mura n-iompaíonn sibh agus mura mbíonn sibh ar chiall na bpáistí, ní rachaidh sibh choíche isteach i ríocht neimhe....ach an té a thugas ábhar peacha d'aon duine amháin den mhuintir bheag seo a chreadeas ionam, b'fhearr dó cloch mhór mhuilinn crochadh faoina mhuineál agus a bhá i nduibheagán na farraige..."

Is é seo díreach an rud a thárla.

Ach má tharla sé ní h-ionann sin a rá go bhfuil teagasc na hEaglaise mícheart. An rud is féidir a rá ná nár éist na sagairt sin, agus sna cásanna seo cuid de na heaspaig, nár éist siad le glór a dtiarna.

Seasann teagasc Chríost i gcónaí, tá sé soiléar i nDlí Canóineacgh na hEaglaise, go bhfuil na gníomhartha seo mícheart agus go bhfuil sa dlí céanna deirtear céard is ceart do na húdaráis a dhéanamh. Is cosúil nár claíodh leis an dlí seo go dtí le fíor déanaí.

Creideann muid in Íosa ach an éisteann muid leis. Bhíomar san eaglais cosúil leis na haspail "Thug siad leanaí chuige ansin chun go gcuirfeadh sé a lámha ortha ag déanamh guí, ach chuir na deisceabhail ceartú orthu. Ach dúirt Íosa "Ligigí do na leanaí chugam, agus ná cuirigí cosc leo; mar is lena leithéidí ríocht neimhe." Agus beannaigh sé iad.

Go ndéanfaimíd go léir an rud céanna.

Go ndéanfaidh Eaglais Dé, Corp Misticiúil Chríost, an rud céanna.

Maith dhúinn a Thiarna!

Leabhar spéisiúl

Ar ais chun na hAifrice!

Fuair muid cuireadh dul ag seoladh leabhar nua Frank Reidy, Iar-Cheannfort Airm agus craoltóir. Ní raibh fhios agam cén saghas ocáid a bheadh ann agus i ndairíre cheap mé go mbeadh sé beagáinín leadaránach. Leabhair eile taistil, nó bhfhéidir faoi polataíocht lofa acrannach ón Aifric.

Ach ní mar sin a bhí!

Bhí slua bhreá ann i leabharlann na Cheathrún Rua nuair a thosaigh Máirtín Mac Dhonnchadha ó Raidío na Gaeltachta ag caint. B'eiseann a bhí ann chun a leabhar "ó Chosta go Cósta" a sheoladh. Agus thug sé an léargas ar an leabhar agus ar dhearcadh an údair agus é ag dul i mbun pinn.

Níos mó ná rud ar bith eile is faoi daoine atá an leabhar seo, Daoine daonna. Daoine cosúil le muintir na hÉireann. Gáire, caoineadh, greanmhar, solúnta, drama, tá gach gné den saol ag léimt amach as an leabhar seo. Tá sé scríofa go simplí. Tá sé éasca le léamh. Tá bua speisialta ag an údar pictiúr soiléar a thabhairt i mbeagán focail.

"Chuir Maureen, bean an tí, fáilte romham le sú mangónna. 'Fear mór thú bail ó Dhia ort,' a dúirt sí. 'Tá mé chun tú a athrú go seomra le leaba dúbalta. Ach an oiread liom féinbheadh leaba mhór níos áisiúla dhuit.' Níorbh fhadagur thit neal codlata orm sa leaba céanna!"

D'fhéadfá a bheith in gConamara ach cupán té in ionad sú mangóna a bheith a thairiscint aici!

Sa mbliain 1994 cuireadh go dtí oirthear na hAfraice é. Bhí sé ina bhall de mhór-iarracht idirnáisiúnta a cuireadh le chéile faoi scáth na Náisiún Aontaithe chun déileáil leis na fadhbanna iomadúla a d’eascair as an líon mór teifeach a d’fhág Ruanda tar éis an chinedhíothaithe. Sa leabhar seo tugann sé cuairt an athuair ar oirthear na hAfraice, ag súil go bhfeice sé taobh eile den Afraic: Afraic an ghrá agus an gháire, Afraic na féile agus na flaithiúlachta, Afraic an spraoi agus an tsonais – íomhá nach bhfuil chomh forleathan sin i meáin an Iarthair, iad gafa le scéalta faoi ghorta, cogaíocht, caimiléireacht pholaitiúil agus anró gan stad gan staonadh.

Frank Reidy le Mamó Obama

Seolann sé i ndabha timpeall chósta thoir na Céinia, tugann sé cuairt ar sheanmháthair Bharack Obama, agus ríomhann sé stair chasta, thragóideach na tíre. Tugann sé faoi safari i bpáirc náisiúnta an Maasai Mara. Tugann sé cuairt ar Uganda go bhfeice sé an chabhair a thugann Rialtas na hÉireann don tír sin. Agus filleann sé ar Ruanda go bhfeice sé mar atá ag éirí leo sna blianta tar éis an chinedhíothaithe.

Leabhar taistil, leabhar staire, leabhar eolais, leabhar polaitíochta – leabhar nach mór do dhuine ar bith a bhfuil spéis aige san Afraic sa lá atá inniu ann é a bheith ina sheilbh.

Tá cuma slachtmar ar an leabhair seo. Déanta go deas néata, éasca le léamh. Mar aon leis sin tá bailiúchán deas griangrafanna ann a thóg Frank Reidy é fhéin a chuireann go mór leis an leabhair.

Is fiú go mór an leabhar seo a ceannach agus a léamh agus cóip de a thabhairt mar brontannas neamhghnách do Nollaig.

Cumarsáid nua

Na meán soisialta
Daonlathú na cumarsáide!

Siad na hárdáin is coitianta le húsáid ná Facebook - cúrsaí pearsanta twitter - gnó agus cúrsaí pearsanta LinkedIn - cursaí gnó Agus le haghaidh blagadóireacht: blogger Wordpress Feach ar Ar thóir ghréasáin gan sreang chomh maith.

Céard tá ar siúl ar an idirlíon anois. An rud seo ar a dtugtaí an "meán soisialta!" Cad is brí leis?

Teangabháil! Go beacht sin atá i gceist.

Ar dtús bhí caint ann, teangacha eagsúla thar timpeall an Domhain. Deineadh cumarsáid tré caint le daoine.

Ansin tosaíodh ar an scríobhnóireacht timpeall ceithre míle bliain roimh aimsir Chríost. Glaotar tús na staire ar sin mar ó shin bhí taifead scríofa deanta ar a tharla. Bhí gach rud scríofa lám-déanta. Bhí ar daoine peann ar phar nó siséal ar chloch a úsáid. Bhí sé seo costasach, bhí sé laidreánach agsu ní raibh mórán daoine a bhí i ndán léamh.

Sa tSín thosaíodar ag úsáid bloc adhmaid ar a raibh na litreacha agus pictiúirí greamaithe á úsáid chun níos mó ná cóip amháin a dhéanamh. Bhí sé fós beagáinín leadránach go mór mór an greimiú féin.

Ansin sa bhliain 1450 i Mainz na Gearmáine thosaigh Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg leis an gcéad ineall cló so-ghluaiste agus diaidh ar ndiadh ach go mall thosaigh eolas ar léamh ag leathadh ar fud na hEorpa.

Ag tús an seachtú aois déag a chéad fhoilsíodh nuachtáin i Strasbourg sa bhliain 1605. Méadaigh ar an méid nuachtáin ó shin go dtí an lá atá inniú ann. Is tuairiscí ar cruinnithe parlaiminte, imeachtaí an daoine comhachta mór le rá, cogaidh agus mar sin de. Thár timpeall ar 1920 tosaíodh ar cineáil eile nuachtáin, an nuachtáin táblóideach, a leithéad den Daily Mail i Sasana. Ba cineál eile nuacht sna "nuachtáin" seo, pictúirí, dúnmharú, gnéas, scannall a bhí sna nuachtáin seo.

Tosaíodh úsáid ar an teileagraf san naoiú aois deag agus b'shin an chéad uair go rabhthas teachtaireacht a chuir amach go leichtreonach, ó áit go háit. Do bé an teileagraf an chéad bealach le cumarasáid a dhéanamh idir dhá áit sa bhfíor ama. Cuireadh an chéad teachtaireach teileagraf idir Euston and Camden Town i Londain sa bhliain 1837.


Sa cúlra bhí réabhlóid cumarsáide eile ag tárlú. San Iodáil in aice le Bologna bhí mac le Annie Jameson, Guglielmo Marconi ag obair ar tonnta raidío agus i Meirceá bhí an Albannach Alexander Graham Bell ag obair leis an ngutháin.

Leis an fón d'féadfá guth a cloisint agus comhrá a bheith ag daoine i bhfad ón a céile. Leis an Raidío don céad uair bhí duine i ndán craoladh chuig daoine in an-chuid áit i bhfad agus i gcéin. Le teilifís bhí daoine i ndán an craoltoir a fheiscint.

Ach bhí an teangabháil seo teoranta. Bhí daoine i ndán craoladh nó éisteacht. Ní raibh idirghníomhaíocht iomlán indéanta go héasca. Ceart go leor bhí an idirghníomhacht seo easca le duine ar an fón leis an duine ar an taobh eile den líne. Agus ar Raidío bhí sé éasca go leor craoladh go dtí an an-chuid daoine ach ní raibh na daoine sin i ndán mórán a dhéanamh faoi. Ní raibh sisd i ndán freagra a thabhairt mar shampla.

Tríocha bliain ó shin cheap Tim Berners Lee an gréasan domhanda (WWW) agus ansin bunaithe ar sin thosaigh an cead réabhlóid eile, réabhlóid atá fós ar siúil. Reabhlóid nach dtuigeann muid go fóill i gceart.

Cad a tharla?
Seo scéal amháin a léiríonn cumhacht na réabhlóide nua seo.

I dtús 2008 tárla crith talún sa tSín. Fuair an BBC an nuacht ní ó na hoifigí nuachta ná ó na hudaráis sa tSín. Fuaireadar ar twitter é ó duine a bhí ann. Bhí an crith fos ar siúil.

Bhí muintir na háite, iad fhéin ag tabhairt an nuacht beo ón áit. Tá fhios againn nuair a thárla crith talún mar sin sa tSín timpeall fiche bliain ó shin thóg sé breis is trí mhí ar an stáit a admháil gur thárla a leithéid. Anois bhí an uacht againn sular thomhas na seismeagraif an domhain é. Ní raibh an rialtas i ndán aon rud a dhéanamh faoi agus ar ndóigh cabhraigh an nuach seo le hairgead a bhailiú dóibh siúd a bhí i dtrioblóid.

Ansin tharla rud éigin nach raibh an rialtas ag súil leis. Thosaigh na daoine sa cheantair ag gearán nach raibh caighdeán tógála na scoileanna a thit sa chrith talún sách maith. Bhí caimiléireacht ann. Bhí feidhmeannaigh an páirtí éillithe, thógadar breabanna. Bhí an-fhearg ar muintir na háite agus níor thaitn sé seo leis an rialtas. Ach ní rabhadar i ndán rud ar bith a dhéanamh faoi ach an córas ina iomlán a dhúnadh síos. Rud a rinneadar.

An ceacht? Seo rud nua nach féidir cosc iomlán a coimeád air. D'fhéadfá a rá go bhfuil an coitiantacht, na gnát daoine, i bhfeidhil don chéad uair ar eolas. Daonlathú na cumarsáide.

Anois is feidir liom teachtaireacht a chuir chugat agus ag an domhan uilig. Is féidir le haon duine teachtaireacht a chuir chugam leis. Ach an rud atá aistrithe ná gur féidir le gach éinne an teolas a chuir ós comhair gach éinne eile. Roimhe seo bhí an "barr" i ndán caint leis an "mbun." Agus ar bhealach bhí an "bun" i ndán labhairt leis an "mbarr!" Ach anois is féidir leis na "bunnanaí" labhairt lena gcéile. Sin an rud nua.

Rith 2010

An chéad chéim eile

Seolfar RITH 2010, ollrith náisiúnta timpeall na hÉireann ar son na Gaeilge ag ócáid cheiliúrtha mar chuid d'imeachtaí Fhéile na Samhna, Oireachtas na Gaeilge.

Is é seo an chéad uair go mbeidh an fhéile seo in Éirinn ach tagann an smaoineamh ó Thír na mBascach, áit go bhfuil an "Korrika"(Suíomh i mBaiscis agus teangacha eile) á rith acu ó 1980, le breis is leath-mhilliún ag rith ann i 2009! Thaistil baill de Choiste Stiúrtha RITH ar thuras staidéir go Tír na mBascach i mí an Mhárta 2009 le páirt a ghlacadh sa Korrika agus le comhairle a fháil ó lucht eagraithe an Korrika.

Dúirt Daithí de Faoite, Cathaoirleach Coiste Stiúrtha RITH, “Táimid an-sásta go bhfuil na heagrúcháin ag teacht ar aghaidh go maith agus líonra de dhaoine aonair agus eagrais éagsúla rannpháirteach san eagrúchán. Tá obair dhícheallach ar siúl ag an gcoiste le roinnt míonna anuas ag pleanáil na féile agus ag cruthú naisc lenár gcomhionainn i dTír na mBascach agus sa Bhriotáin.

“Tá an-áthas orainn as an méid tacaíochta atá faighte againn don togra go dtí seo. Chomh maith leis na heagrais Ghaeilge agus pobal atá ag tacú linn, tá Fáilte Ireland ag tacú leis an fhéile agus tá síol maoinithe ceadaithe ag Foras na Gaeilge don togra. Fógrófar ceapachán Bainisteoir RITH i rith mhí na Samhna, rud a chuirfidh dlús mór leis an obair atá déanta go dtí seo. Táimid ag súil go mbeidh RITH ar an gcéad chloch-mhíle mór eile in athbheochan na Gaeilge," arsa Seán Ó hAdhmaill, Oifigeach Caidrimh Phoiblí.

Ar an 10ú Márta 2010, tosóidh RITH 2010, an ollrith náisiúnta timpeall na hÉireann, i mBéal Feirste le baitín sealaíochta ag athrú láimhe idir daoine/grúpaí reatha gach ciliméadar. Leanfaidh Rith 2010 ar aghaidh ar feadh seacht lá, gan stad, thar 1600km idir Ulaidh, Laighin, Mumhain, Connachta agus ag críochnú mar chuid de pharáid Lá Fhéile Phádraig ar phríomhshráideanna na Gaillimhe.

Beidh seastán ag Rith 2010 i rith Oireachtas na Gaeilge ón Déardaoin 29 Deireadh Fómhair go dtí tráthnóna Sathairn.

Tuam

Treoirlínte do Chomhairlí Tréadach

Bhí thart ar trí chéad nó níos mó i láthair ag seoladh oifigiúil de leabhair nua de chuid Árd-deoise Thuama (suíomh as Béarla), "Treoirlínte do Chomhairlí Tréadach" ag an Árdeaspag Micheál Ó Néaraí. Thárla sé san Ostán McWilliam Park i gClár Clainne Muiris ae an 22ú Lá Deireadh Fomhair 2009. Tháinig an slua, baill chomhairlí thréadach ó paróiste i ngach áird den deoise mór seo a síneann ó Acaill ó dheas go hÁrainn agus soir go dtí an Mór i gContae Ros Comáin.

Labhair an Ath Pádraig Ó Fearachair, atá ainmnithe ag an Árdeaspag mar "Acmhanaí" do na comhairlí thréadach. Mhínigh sé stair and cuir le chéile an lebhair agu chuaigh sé trén leabhair go tapaidh.

Tá fadhb ag an Árd-deoise, mar aon le gach deoise sa tír mar tá na sagairt ag éirí sean agus níl mórán fir óga ag teacht ina diaidh. Anois is ceart muintir sa paróiste, an eaglais ó ceart, Pobal Dé, seilibh a ghlacadh ar an paróiste. Beidh an-chuid paróiste gan ach sagart amháin ionta agus tá seans go mbeidh paróistí áirithe gan an sagart amháin ann. Tá gá le bheith ullamh dó san.

Is leabhair treoir anseo, tugann sé cúlra agus fís atá leis an comhairle seo. Tá comhairle ann ar conas daoine a earcú, faid tearma oifige na baill agus conas iad a thréanáil.

Tá dúshlán mór roimh pobal na hÁrd-deoise agus guí an Dr Néaraí gach rath agus beannacht ó Dhia ar an obair.

Seanbhróg

Dráma Nua le Darach Ó Scolaí

Léireofar dráma nua géarchúiseach grinn leis an scríbhneoir iomráiteach Darach Ó Scolaí sa Project Arts Centre i mBÁC i mí Deireadh Fomhair 2009. Is iad an compántas gairmiúil amharclannaíochta Salamandar atá i mbun léirithe

Suite sa bhliain 1171, caitheann An tSeanbhróg súil úr ghreannmhar ar an stair agus ar an Éireannachas. Agus é faoi thionchur a chomrádaí glic Muiris, tá an ridire buacach Normannach Gearóid idir dhá chomhairle: a bheith dílis dá Rí thall i Londain nó ríocht nua a chruthú dó féin san oileán iathghlas seo atá curtha faoi chois acu. Deirtear gurb iad na buaiteoirí a scríobhann an stair ach céard a thárlaíonn nuair a deir na buaiteoirí gurb iad féin a chaill?!

Léiriú eile é An tSeanbhróg ar bhua Uí Scolaí mar cheardaí pinn a bhfuil faobhar ar a chuid focal agus é ag fí greann nádúrtha dúchasach Chonamara as fáithim thragóideach na daonnachta. Drámaíocht nua, dhána, fhisiciúil í seo a thagann sna sála ar shár-léirithe rathúla eileSalamandar a léiríodh le deireanas 'Craos' & 'An Braon Aníos'.

Le Darach Mac Con Iomaire (Cré na Cille) ag stiúradh agus Seán Ó Flaithearta i mbun dearadh stáitse, tugann An tSeanbhróg roinnt de na pearsana is aitheanta i ndomhan na drámaíochta Gaeilge i gcomhpháirtíocht le chéile arís. Orthu siúd tá na haisteoirí Seán Ó Meallaigh, Marcus Lamb & Eoin Geoghegan, agus an cumadóir clúiteach ceoil Rachel Holstead.

Osclóidh An tSeanbhróg sa Project Arts Centre, Baile Átha Cliath ón Mháirt 20 - go Satharn 24 Deireadh Fómhair sula dtabharfar aghaidh ar an Regional Cultural Centre i Leitir Ceanainn ón gCéadaoin 28 - go Satharn 31 Deireadh Fómhair, mar chuid d'Oireachtas na Gaeilge.

Raidío ar líne

Se ráiteas a fuaireamr ar maidin!
Bheadh sé go deas an cruinniú se a bheith craolta ar an líon ionas go mbeadh seans ag daoine nach as Baile Átha Cliath dóibh, páirt a ghlacadh, nó ar a laghad bheith i ndán na himeachtaí a fheiscint agus a cloisint ar líne beo agus iad ag tárliúint.

Bheadh sé saor in aisce le ríomhaire glúine, ceamra agus líne leathn bhanda ag úsáid clár idirlíne mar Dim-Dim. Bhaineas féin úsáid as le déanaí chun bheith páirteach ag cruinniú i mBoston agus mé i mo shuí anseo i gConamara.

B'fhéidir an chéad uair eile!

iPhone agus idirlíon idir lámha ag ollchruinniú oscailte Raidíon Rí-Rá

Tá an cairtstáisiún Gaeilge is mó in Éirinn ag lorg tuairimí a lucht éisteachta ar conas Raidió Rí-Rá a fhorbairt ag ollchruinniú oscailte in Óstán Blooms, Barra Temple, Baile Átha Cliath 2, óna 8 – 9.30in Dé hAoine, 16 Deireadh Fómhair 2009.

Arsa Traic Ó Braonáin, Cathaoirleach Raidió Rí-Rá: “Bhí teacht ar níos mó na milliúin go leith duine ar Raidió Rí-Rá agus é ar FM i gcathracha ar fud na hÉireann le linn mhí an Mhárta 2009, agus cuireann na mílte daoine cluas rialta linn ar-líne.

Danny O'Reilly (The Coronas) agus Aodhán Ó Deá (Grúpa oibre Raidío Rí Rá)

“Tá Raidió Rí-Rá cheana féin ag dul i dtreo na teilifíse digití agus tá clár feidhmiúcháin do ghutháin Nokia agus an iPhone idir lámha ionas gur féidir le daoine éisteacht leis an gcairtstáisiún Gaeilge aon uair gur mian leo, ach teastaíonn uainn smaointe ár lucht éisteachta a fháil i dtaca le tuilleadh forbartha agus pleanála fadtéarmaí do Rí-Rá freisin.”

Is é Raidió Rí-Rá an chéad chairt-stáisiún lánGhaeilge don aos óg in Éirinn agus ba í an craoladh sealadach i mbliana an chéad chéim i dtreo stáisiún raidió Gaeilge lánaimseartha a chur ar fáil do dhaoine óga ar an gcóras náisiúnta FM, dar le Ó Braonáin.

Is mór an dul chun cinn atá déanta ag Raidió Rí-Rá ó thosaigh sé ag craoladh ar-líne faoin ainm oibre Raidió X i mí Mhárta 2008 buíochas le ham agus le hobair dheonach go leor daoine, mar aon le tacaíocht ó Chonradh na Gaeilge, urraíocht ó Samsung (Suíomh i mBéarla!) agus deontas ón Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta trí Chiste na Gaeilge ó Fháltais an Chrannchuir Náisiúnta(Beagáinín Gaeilge!).

Deir Julian de Spáinn, Comhrúnaí Raidió Rí-Rá: “Tá go leor bainte amach ag Raidió Rí-Rá go dtí seo, ach tá ionchur níos mó agus struchtúr níos éifeachtaí de dhíth le níos mó daoine le Gaeilge a chur ag obair ar an aer agus ag tiomsú airgid don stáisiún. Beidh deis ag daoine a gcuid moltaí a thabhairt dúinn chuige sin ag cruinniú cinn bliana Rí-Rá in Óstán Blooms an Aoine bheag seo.”

Tá an ollchruinniú oscailte d’éinne gur spéis leo Raidió Rí-Rá agus tá sé á reáchtáil mar chuid de dheireadh seachtaine traenála na mac léinn tríú leibhéil arna eagrú ag Conradh na Gaeilge i gcomhpháirt le Glór na nGael agus Aontas na Mac Léinn in Éirinn (AMLÉ)(Béarla amháin!) ó tá an oiread sin spéise léirithe ag scoláirí óga ollscoile sa togra ón tús. Cuirfear sólaistí agus bia ar fáil do theachtaí.

Is féidir moltaí d’fhorbairt an chairtstáisiúin a chur go Julian de Spáinn roimh Aoine an 16 Deireadh Fómhair 2009 más spéis leat dul chun cinn Raidió Rí-Rá ach nach féidir leat a bheith i láthair don chruinniú cinn bliana ar an oíche.

Scéal brónach

Bás amhránaí óg eile

Fuarthas coirp Stephen Gately ar an Sathairn. Ni raibh sé ach 33 bliain d'aois.

Ní raibh aithne agam ar. Is beag eolas atá agam ar a shaol ná ar a chuid cheoil. And t-aon rud a bhí ar eolas agam faoi ná go raibh claonadh aige i dtreo na fír. Bhí sé aerach!

I cosúil gur duine tarraingteach, ciúin, béasach a bhí ann. Is cinnte go raibh cion mór ag a phobal air.

An céad smaoineamh a bhí orm nuair a chuala mé an scéal ná a aois, 33 bliain. An aois céanna a bhí ag ár shlánaitheoir nuair a básíodh é. Spéisiúil mar smaoineamh.

Níl cead agam, ní cheart dom , breithiúnas a thabhairt ar roghanna saoil aon duine. Tá go leor le deanamh agam le mé fhéin a choimeád ar an mbóthar ceart. Ach tá daoine ann a déinfidh cáineadh ar a bhfear seo agus ar na roghanna a rinne sé. Seans nach bhfeiceann siad an béama atá ina súil féin.

Tá súil agam go raibh saol sásúil ag Stephen Gately. Go raibh tioncar maith aige ortha siúd a bhuail leis i rith a shaol gairid. Tá súil agam leis go mbeidh sólas ag a fhear. Cé nach dtuigim an cineál sin gaol idir beirt den gnéas céanna is cosúil go raibh grá doimhin idir an bheirt seo. Agus ní peaca an grá.

Ar dheis Dé, go raibh sé, go gcánadh sé leis na haingil i gcuideachta lucht an ghrá mar mar a deireann an soiscéalaí is é Dia an grá. Go mbeadh an Dia céanna ina shólás agus ina dhídean dúinn go léir.

Seo Amhrán do Stiofán scríofa ag Marion Gunne a deireann "gan choinne a tháinig éirim an amhráin sin chugam le moch maidine inniu!"(16/10/2009)
(Fonn: “No Matter What” le Boyzone)

Curfá:
Is cuma cad a deir siad
Maidir le beart is briathar
Is cuma faoina dteagasc
Linne an lá sa deireadh thiar

Meabhraimis fios ár mbealaigh
Más cogadh ann de shíor
Meabhraigh an rud is tábhachtaí
Mar atá, duit féin bí fíor

Seasaim leis an rud is ceart
Dar liomsa, seachas cách,
Bíodh saol fada ann nó gearr
Sealbhaím an grá go brách

Dá mb’ionann gol is gáirí
Dá mb’ionann oíche is lá
Dá mb’ionann fáil is iarraidh
Chloisfimis guth Dé a rá

Curfá

Is mé do choimhde is do sciath
Is cumhachtaí tú dá chionn
As áit nach léir ach fásach
Tig aisling úr anonn
Pé ceannasaí a leanann siad
Pé áit a bhfuil a dtriall
Pé breith a thugaid orainn
Bainfeadsa an t-uaigneas díot
Más doineann nó más soineann dúinn
Más olc nó maith ár scéal
Is cuma cad is críoch dó
Ó chuir tú tús lem shaol

Cas amhráinín do Stiofáinín
Glac leis an saol go réidh
Ar ndóigh, ar ndóigh,
Beidh an grá ann amárach
Díreach mar a bhí inné
Is cuma cad
Foilsithe le caoin chead ó Marion Gunne

Dhá h-imeacht

Sop nó Solamar

Bhí mé i mBaile Átha Cliath i rith na seachtaine agus d'éirigh liom dul chuig dhá himeacthtaí nuair a bhí mé ann.

Léacht Nollaig Uí Ghadhra a bhí ar siúl in Seomra na Cruinnithe (ar dheis)Acadamh Ríoga na hÉireann ar an Máirt agus bé Saothrú na Gaeilge ar Nuachtáin Náisiúnta Bhéarla na hAoise Seo Caite: Sop nó Solamar? an téama a bhí mar ábhar ag an Ollamh Nollaig Mac Congáil (ar dheis) ó Olscoil na hÉireann Gaillimh ar an oíche.

Mar a dúirt Pádraigh Mac Fheargusa Uachtarán Chonradh na Gaeilge, a d'eagraigh an oíche: “Is tráthúil an téama a roghnaíodh don léacht chuimhneacháin seo ar iriseoir mór Gaeilge, Nollaig Ó Gadhra, fear a chaith saothar saoil ag soláthar do na meáin, na meáin chlóite ach go háirithe, agus ag tráchtaireacht orthu. Is íoróineach an scéal é, ámh, gurb é an Irish Times amháin, de na nuachtáin náisiúnta laethúla, a chuireann altanna rialta i nGaeilge ar fáil dá léitheoirí inniu agus tá moladh ag dul dóibh as sin.

Bhí an léacht an-suimiúil mar thug an léachtaí léargas ar ghluaiseacht na Gaeilge agus saol na Gaeltachta mar a tuarascíodh agus a léiríodh iad sna meán-chló san am atá thart. In an-chuid den taighde atá deanta ar chursaí Ghaeilge agsu na Gaeltachta deintear dearmad ar an bhfoinse luachmara seo mar léiriú ar meoin agus tuairimí an pobal i gcoitinne seachas meoin agus tuairimí "luch na gluaiseachta" Thug sé an chuid samplaí de phíosaí ó na nuachtáin i rith an chéid seo caite.

Más sop atá anois le fáil ó nuachtáin Béarla an lae inniú ba solamar a fuair mé ag a ocáid eile ar a fhreastail mé ar an Aoine.

Bhí Oíche Chultúir eagraithe ag Comhairle Chathrach Bhaile Átha Cliath agus mat chuid de sin bhí léitheoireacht poiblí filíochta ar seo i Labharlann agus Cartlann na Cathrach ar Sráid na bPiarsach. Páirteach ann bhí scríobhneorí ón Oscar Wilde Creative Writing Centre (Coláiste na Trionóide), agus Cumann Scríbhneoirí Úra na Gaeilge (Olscoil na hÉireann Baile Áthat Cliath)mar aon le ceolteoirí, mic léinn ó Cheol-Acadamh Ríoga na hÉireann a cur go mór leis an oíche.

Cé nach raibh mé ann ach ar feadh uair go leith ba leor san chun blaiseadh fháil ar an oíche. Nuair a tháinig mé ar dtús bhí beirt ceoltoirí ar an stáitse ag seinnt ceol, duine ar na píob agus duine eile ar an bhfidil. Ba deas mar tús leis an oíche é.

Ansin bhí beirt léitheoirí ón Oscar Wilde, duine amháin a léigh caibidil as leabhar atá á scríobh aige agus ansin cailín a léigh píosaí óna a cuid filíochta féin. Cheap mé go raibh an caighdeán maith go leor ach nach raibh mórán beocht ionta. B'fhéidir go bhfuil sé deachair ar údar a chuid oibre féin a léamh go heasca ceolmhar.

Ansin bhí beirt ón na scríbhneoirí úra (ar dheis). Ba spéisiúl an dá dream a chuir i gcodarsnacht lena chéile. Bhí beirt údair óg tarraingteach ag léamh, lán de bheocht agus fuinnimh. Bhí fadhb acu mar bhí an-seans nach dtuigfidh gach éinne céard a bhí á rá acu ach rinneadar iarracht miniú a thabhairt ar a chuid saothair. Ar dtús léigh Caitríona Ní Chléirchín, Léachtaí i UCD, dánta dá cuid, dánta gearr agus haikuanna, a bhí lán de bheocht mar bhí fhios aici conas í fhéin a chuir i láthair agus miniú na focail agus na dánta a thabhairt, fiú dóibh siúd a bhí ar bheagán Gaeilge. File eile, Scott de Buitléar, craoltóir atá ag déanamh máistreacht i Scríobh agus Cumarsáid na Gaeilge i UCD a léigh ansin. Bhí bealach eile aige a chuid filíochta a mhiniú. Thug sé cuid de chúlra na dánta dúinn sular athraigh sé iad. Agus d'athraigh sé iad le mothú agus le paisean fiú.

Mar a dúirt mé bhí orm imeacht lua go leor ach is cosúil go raibh an-oíche roimh na daoine a d'fhán.

Agus na píosaí filíochta a thaitn liom is fearr? Bhí dhá ceann ó pheann Scott a thaitn liom, go mór mór ceann leis an ainm "Dall" a bhí an mhothú i ngach focal den dán seo dár liom. An tárna ceann ba dhán álainn grá é, "Is leatsa mo chroí." (Tá an-chuid dá chuid dánta ag Scott ar a bhlag aige. Ní raibh mé i ndán cinn ag Caitríona a aimsú.

Teach bán

Bóthar go dtí an White House

Sraith thábhachtach nua ó fhoireann léirithe Mhobs Mheiriceá, ina rianaítear stair eachtrúil agus ról lárnach na nÉireannach i bpolaitíocht na Stát Aontaithe le céad go leith bliain anuas.

Bóthar go dtí an White House seolta ag Ambasadóir SAM Stair eachtrúil na nGael i bpolaitíocht Mheiriceá B’é a Oirearcas, Dónal Ó Ruanaidh, (Daniel M Rooney) Ambasadóir nua na Stát Aontaithe in Éirinn a sheol an tsraith teilifíse seo le TG4 ag ócáid ina Áras cónaithe i bPáirc an Fhionnuisce i mBaile Átha Cliath inné. Sraith thábhachtach í seo ina rianaítear ról lárnach na nÉireannach i bpolaitíocht na Stát Aontaithe le céad go leith bliain anuas. Le cabhair anailíse ó shaineolaithe staire agus ó thráchtairí polaitiúla agus ábhar go leor ón gcartlann físe, cuireann an tsraith seo, 6 chlár ar fad, síos ar chuid de na carachtair ba cháiliúla agus ba chonspóidí sa bpolaitíocht Ghael-Mheiriceánach. Agus é ag seoladh na sraithe, dúirt an tAmbasadóir Ó Ruanaidh: “Mar ionadaí an Uachtaráin Obama agus phobal na Stát Aontaithe – agus mar dhuine de shliocht Éireannach mé féin - is ábhar bróid dúinn ar fad a bhfuil déanta ag Éireannaigh sa saol poiblí sa tír s’againn.” Thug Bríd Seoighe, an léiritheoir sraithe le Abú Media, an comhlacht neamhspleách as Gaeltacht na Gaillimhe a sholáthar an clár do TG4: “Léirigh an taighde a rinne muid go bhfuil scéal mór iontach againn anseo, ina bhfuil na mílte scéal eile fite, a thugann léargas dúinn ar an mianach a bhí sna Gaeil agus an tuiscint a bhí acu ar thábhacht na polaitíochta chun cás an Éireannaigh agus a stádas a chur chun cinn sa Domhan Nua.” Ghabh Pádhraic Ó Ciardha, Leascheannasaí TG4, buíochas leis an Ambasadóir as a thacaíocht don tsraith seo agus dúirt: “Tá léargas tráthúil ar fáil sa tsraith seo ar chumas an Éireannaigh é féin a chur chun cinn, ainneoin constaicí agus bacainní uaireanta ceacht ón stair nach miste a mheabhrú sa la atá inniu ann freisin.” JFK i gCorcaigh Meith 1963

Le cabhair anailíse ó shaineolaithe staire agus ó thráchtairí polaitiúla agus ábhar go leor ón gcartlann físe, cuirfidh an tsraith seo, 6 chlár ar fad, síos ar chuid de na carachtair ba cháiliúla agus ba chonspóidí sa bpolaitíocht Ghael-Mheiriceánach.

Díreoidh gach clár ar dhuine amháin agus ar a thionchar ina cheantar féin lena linn agus ar a oidhreacht, idir phearsanta agus pholaitiúil. Cuirfidh an tsraith lenár dtuiscint ar an dul chun cinn a rinne na hÉireannaigh ina n-iarracht seilbh agus ceannas a fháil ar an struchtúir polaitiúil ag an leibhéal áitiúil, cathrach, Stáit agus náisiúnta.

Is é Richard 'Boss' Croker is ábhar do Chlár 1 (24/09/2009), fear a d’imir tionchar mór ar an saol i Nua Eabhrac tar éis an Ghorta Mhóir. B’as an gCarraig Dhubh i gCorcaigh ó dhúchas dó ach is ar chathair Nua Eabhrac a d’fhág sé a mharc mar gurbh é a fuair ceannas ar Tamanny Hall, eagras cumhachtach polaitiúil na cathrach.

Is iomaí sin cleas a rinne sé agus is iomaí gníomh cam salach freisin nó gur fhill an feall ar an bhfeallaire roimh dheireadh a shaoil. Dá ainneoin sin, léirigh sé go raibh na Gaeil in ann an córas a láimhsiú agus a neart mar chine a eagrú go háitiúil.

Alfred E Smith is ábhar don dara clár (1/10/2009), an chéad Chaitliceach agus an chéad duine de shliocht Éireannach a sheas d’Uachtaránacht na Stát Aontaithe (i 1928). Toghadh ina Ghobharnóir ar Nua Eabhrac é cheithre huaire ar fad agus chuir sé go leor tograí i gcrích chun leas na cathrach sin a d’fhág a rian go láidir uirthi. Dá ainneoin sin, spreag a iarracht ar an Uachtaránacht go leor ionsaithe ciníocha agus maslaí gránna agus léirigh go raibh go leor deacrachtaí le sárú ag na hÉireannaigh sula rachaidís chun cinn ag an leibhéal náisiúnta de pholaitíocht na Stát Aontaithe.

Cuirfear aithne ar Boss Tom Prendergast i gclár 3, (8/10/2009) duine de charachtair iontacha Kansas City sna 1920í agus fear a bhí lárnach i saol polaitiúil na nUachtarán Roosevelt agus Truman. Cé gur éirigh leis go leor infheistíochta a mhealladh chun na cathrach, thuill Kansas go leor míchlú freisin de thoradh na coiriúlachta agus an fhoréigin a bhí fairsing inti lena linn. Thug seo ar na húdaráis dul i mbun fiosrúcháin ar Phrendergast féin faoi dheireadh, ciontaíodh é ar chúis a bhain le seachaint cánach agus cuireadh i ngéibheann é. Cáineadh an tUachtarán Truman as dul chuig a shochraide i 1945.

Is í cathair Bhoston ceann de mhórionaid na nGael i Meiriceá le breis is céad bliain agus bhí James Michael Curley ar dhuine de na pearsain ba cháiliúla riamh de shliocht Gael sa gcathair sin. I gclár 4 (15/10/2009), tráchtfar ar chuid den iliomad eachtra a bhain lena shaol. Ní raibh saibhreas ná maoin ag a mhuintir ach d’éirigh leis dul go croílár na cumhachta sa gcathair sin agus greim a choinneáil ar an gcumhacht sin ar feadh i bhfad, cé go raibh fórsaí suntasacha ina choinne agus biogóideacht mar chúlra le cuid de.


Bhíodh triall na nGael ar Chathair na Gaoithe ón tús agus is é Richard J. Daley an polaiteoir is mó atá luaite le Chicago agus is é is ábhar do chlár 5 (22/10/2009). Polaiteoir conspóideach ab ea riamh é, ina laoch ag dream amháin agus ina namhad fíochmhar ag dreamanna eile. Bhí greim aige ar scair shuntasach den Pháirtí Daonlathach i lár an chéid seo caite. Dá réir sin ba mhór a thábhacht in ainmniúchán John F Kennedy mar iarrthóir an pháirtí sin i dtoghchán na hUachtaránachta i 1960. Is é a mhac, Richard M Daley, Méara Chicago faoi láthair.

Díríonn clár 6 (29/10/2009) ar an teaghlach Gael-Mheiriceánach is cáiliúla agus is cumhachtaí ar fad, clann Uí Chinnéide. Is scáthán as scéal iomlán na deoraíochta é a scéal siúd. Tháinig a sinsir go Meiriceá in aimsir an Ghorta agus de réir a chéile rinne siad dul chun cinn, glúin ar ghlúin, sa saol gnó agus ansin sa saol polaitiúil. Tar éis an Dara Cogadh Domhanda (inar maraíodh an mac ba shine, an té a bhí roghnaithe ag a athair le dul le polaitíocht) b’é John F. Kennedy dóchas an teaghlaigh agus d’éirigh leis i 1960 éacht pholaitiúil a dhéanamh nach ndearna éinne de shliocht Gael roimhe sin – bua a fháil agus é tofa mar Uachtarán ar na Stáit Aontaithe. Teaghlach ildánach casta ab ea na Cinnéidigh agus tá a rian go láidir fós ar pholaitíocht Mheiriceá, fiú le bás be, Eunice Shriver agus an Seanadóir Edward Kennedy i mí Lúnasa na bliana seo.

Ciníochas

An féidir leis?
Sean cheist mar bhagairt don bhrionglóid!

Bhí mé i Meiriceá níos túisce sa bhliain agus chuir sé iontas orm an méid naimhdeas a bhí ann i gcoinne an Uactharán nua Obama.

Ar ndóigh níl an polataíocht i Meiriceá cosúil leis an bpolataíocht anseo in Éireann. Is cineál cluiche atá againn anseo. Ná tá páirtí sa freasúra bíonn tú i gcoinne aon rud a deineann an Rialtas. Agus má tá tú "i bpower" tá fhios agat nach bhfuil ciall ar bit ag an dream eile. Ach ar bhealach tá meas de shaghas acu ar a chéile. Téann siad thíos ag bearr na Dála tar éis na catha!

Ach i Meiriceá tá a mhalairt de scéal ann! Is cosúil nach bhfuil meas madra ag chuid den fhreasúra ar Obama bocht. Cén fáth? Tá roinnt daoine a rá gur ciníochas atá i gceist. "Níl ceart ar bith ag duine gorm a bheith mar Uachtarán ar na Státaí!" dár leo. Deintear comparáid le Stalin, Mao agus Hitler, fiú nuair atá cuid acu mar Naitsíagh Nua.

Nuair a labhair sé le Comdháil Státaí Aontaithe Mheiriceá i rith na seachtaine seo chugainn d'úsáid duine de na teachtaí, as Carolina Theas, Joe Wilson an focal bréag ar úrlár an tí nuair a bhí an Uchtarán ag tabhairt oráid ar a phlean don chóras sláinte.
"South Carolina Republican Rep. Joe Wilson shouted "You lie!" after Obama had talked about illegal immigrants." (AP).

Tá daoine ann a deireann go ndúirt sé "You lie, boy!" Másla mór ar dhuine den cine ghorm i Meiriceá. Mar a dúirt colúnaí i gceann de na nuachtáin mór le rá an Washington Post: "Some people don't believe Wilson's outburst had anything to do with race. They'll tell you it's democracy in action. But tell that to the many African Americans who know first-hand the subtlety of post-racial slights. What had been our excitement over Obama's election is rapidly becoming consternation at a marked increase in racism and attendant racial disparities -- in health, income, jobs and housing - "

Agus deireann iar úachtarán S.A.M. Jimmy Carter go gceapann sé féin gur ciníochas atá i mbun an-chuid den chor i gcoinne seo.

'"I think it's based on racism," Carter said at a town hall meeting held at his presidential center in Atlanta. "There is an inherent feeling among many in this country that an African-American should not be president."'

Ach i ndairíre is ceart go n–eiródh le uchtrántacht Bharack Obama ar a chuid polasaithe ar an chinnithe thar a chine! Mar a deireann an Frankfurter Allgemeine: Bheadh léamh ar rath Uachtaránacht Obama sna uimhreacha; céatadán fás ar eacnamaíocht SAM; easnamh, fiaca, ráta difhostaíochta agus cúrsaí sláinte faoi árachas nó faoi chóras stáit; an méid daoine atá san Iarác agus an méid saigdiúirí a thagann abhaile i gcónra!

Is cosúil go bhfuil dainséar ann gur nimhneacht naimhdeas a chuid shaoránaigh féin a cuirfidh deire leis an brionglóid.

TG4 sa bhFomhair

Scéiméireacht, Seanchas agus Siamsaíocht sa Sceideal nua Fómhair

Seo ráiteas a fuaireamar ó TG4 ar maidin!

Tá drámaíocht nua bhríomhar, cláracha fiosracha faisnéise a thugann léargas nuálaíoch ar an oidhreacht Ghaelach sa mbaile agus i gcéin, ceol, damhsa agus amhránaíocht ó mháistrí na n-ealaíon sin, clúdach eisiach ar na cluichí Gaelacha d’fhir is do mhná, athchóiriú agus forbairt shubstaintiúil ar an soláthar do dhaoine óga mar aon le soláthar nuachta agus cúrsaí reatha den scoth i measc na ngnéithe is suntasaí de Chlársceideal Fómhair TG4 do 2009, a fógraíodh inniu.

• Rásaí na Gaillimhe - Mórshraith nua drámaíochta Gaeilge, seacht gclár, ina bhfuil an paisean agus an greann (agus beagán den ghruaim freisin) ag féile mhór rásaíochta an tSamhraidh mar chúlra le snáthanna éagsúla an scéil. Cuirtear an dráma i láthair thar sheachtain iomlán na féile agus ceann de na seacht bpeacaí marfacha mar théama breise le gach eagrán. Tá cliar iontach aisteoirí tugtha le chéile ann, ina measc Don Wycherley, Tom Ó Súilleabháin, Ruth Bradley, Frankie Mc Cafferty, Dairíne Ní Dhonnchú, Seán T. Ó Meallaigh, Eoin Mac Diarmada, Owen Roe, Charlotte Bradley, Donncha Crowley, Áine Ní Dhroighneáin agus Eoghan Ó Riada.

• Bóthar go dtí an White House - Sraith ina rianaítear stair eachtrúil agus ról lárnach na nÉireannach i bpolaitíocht na Stát Aontaithe le céad go leith bliain anuas. Cuirfidh an tsraith seo síos ar chuid de na carachtair ba cháiliúla agus ba chonspóidí sa bpolaitíocht Ghael-Mheiriceánach.

• Ros na Rún - Sraith úrnua den sraithdhráma is dúchasaí agus is tíriúla ar fad, atá ina cheathrú shéasúr déag anois. Níl aon mhaolú ar an ngreann, ar na haighnis agus ar na heachtraí mioscaise agus míthuisceana sa mbaile beag seo cois cuain i mbliana agus Tadhg ag dul i ngleic leis an saol nua-phósta agus le tuismitheoireacht.

• Cérbh É? - Sraith ina dtugann ceoltóir aitheanta ónár linn féin ómós do laoch a chuaigh roimhe a d’fhág rian go láidir ar oidhreacht cheoil na hÉireann.

• Teorainn - Sraith thráthúil faoi bhunú na teorann, beagnach nócha bliain ó shin agus faoi mheon na gCoimisinéirí Teorann a tharraing an líne ar an léarscáil.

• Stíl na Réalt – comórtas siamsúil ina dtugann dhá fhoireann faoi dhúshlán suimiúil – dhá feisteas éadaigh atá cosúil le stíl réalta aitheanta (Kate Moss, SJP, Audrey Hepburn &rl) a aimsiú agus a cheannach ar bhuiséad bídeach.

• Cogar - cláracha aonaracha, leathuair an chloig ar fhad a eachtraíonn scéal pearsanta nó pobail a bhí ceilte nó dearmadta – tubaiste eitleáin KLM i 1958, fear an chomhartha John 3:7 ag cluichí peile agus iomána, ról an tsiopa faoin tuath agus saol na ndaltaí i Scoil Lughaidh i Muineacháin seasca bliain ó shin.

• An Jig Gig - sraith nua comórtas ina bhféachfaimid le teacht ar an damhsóir aonair nó an troupe damhsóirí traidisiúnta is fearr sa tír.


• Cowboys - Sraith nua faisnéise a rianaíonn an oidhreacht láidir Éireannach atá ar fáil i stair na mbuachaillí bó i Meiriceá agus a fhéachann le teacht ar an bhfírinne faoi chuid de na finscéalta atá cruthaithe faoi mhórcharachtair na linne sin.

• Daniel O’Donnell - amhránaí Cheann Casla i mbun ceolchoirme agus ag comhrá faoina shaol éachtach ceoil.

• Cúla4 – Seirbhís shainiúil laethúil na bpáistí bunscoile le sraitheanna nua Ben 10, Spongebob Squarepants, Skunk Fu agus Eliot Kid.

• Cúla4 na nÓg - an zón laethúil do pháistí réamhscoile ag am bricfeasta, seacht lá na seachtaine le Sesame Street as Gaeilge, Dora the Explorer, Dive Ollie Dive agus Mr. Men.

• Ponc - Teideal agus láithreoirí nua (Máire Treasa agus Colmán) don zón laethúil do dhéagóirí ina bhfuil sraitheanna cáiliúla drámaíochta, réilifís go leor, guais-spórt, léirmheasanna agus comórtais.

• GAA Beo - Clúdach eisiach ar na cluichí Gaelacha gach deireadh seachtaine, cluichí faoi 21, Craobh TG4 i bPeil na mBan, Craobhacha Contae agus cluichí móra i gCraobh Club AIB.

• GAA@125 - Togra ceannródúil eile ag TG4 le sceideal iomlán lae á thiomnú do chomóradh 125 bliain CLG ar 1 Samhain – cláracha spóirt, faisnéise, ceoil agus cuimhneachán ó mhoch maidine go deireadh oíche .

• Nuacht TG4 Seirbhís laethúil a thugann malairt clúdaigh ar mhór-imeachtaí na réigiún, na tíre agus an domhain. 7 Lá, clár a thugann anailís ar imeachtaí móra sa mbaile agus i gcéin.

• Comhrá. Daoine aitheanta agus neamhaitheanta ag nochtadh a gcroí agus scéal a mbeatha do Mháirtín Tom Sheáinín.

• Mí na Meala - ina bhfilleann lánúin ar ionad a gcéad saoire nuaphósta le dul siar ar bhóithrín na smaointe. Chuaigh cuid acu go hAlbain agus cuid eile go Lourdes.

• Rapairí - Stair, amhráin agus an béaloideas na bpearsan seo, Éamonn an Chnoic ina measc , a bhí ina laochra ag an gcosmhuintir ach ina sceimhlitheoirí dar leis na húdaráis .

• Amhráin is Ansa Liom - Roghnaíonn scoth na bhfonnadóirí sean-nóis na hamhráin is fearr leo.

• Fíorscéal - an sraith fhaisnéise a thugann malairt insinte ar scéalta móra idirnáisiúnta.

Scaoileadh Megrahi

Chuir sé iontas orm an litir a scríobh Ceannaire an FBI, Robert Mueller, faoi scaoileadh saoir Abdelbaset Ali al-Megrahi in Albain le déanaí.

Seo duine as an dtír a bhris a dlíthe féin tré mhí-úsáid ar priosúnaigh nár cuireadh ós comhair cúirte ar bith agus tá sé ag chuir an mileán ar duine, agus ar tír, a claoí go beacht leis an dlí sa chás seo. Dlí a thugann cead trócaire a thaispeáint i dtoil an Aire Dlí in Albain. Déan comaráid le tuairisc an BBC faoin tairíde a tugadh do na daoine bochta seo. An féidir le haon duine sa tír sin, go mór mór duine atá ag obair don stáit, a rá go raibh an cinneadh seo "detrimental to the cause of justice" nó "makes a mockery of the rule of law"?

Tá sé éasca go leor a ráiteas a thuiscint go mór mór nuair a feictear ar an fáilte a fuair sé ina thír féin ach ní hionann san is a rá go raibh an ceart aige. Laghdaigh gníomhartha a rialtas féin pé éifeacht, agus bfhéidir pé bhrí a bhí leis an méid a dúirt sé! Seans maith gurb iad na gníonmhairthe céann a thug "cead" do rialtas na Libia an fáilte seo a chuir roimh an fear seo.

Ar ndóigh, de réir dlí bhí an fear seo Megrahi, ciontach as cóir uafásach. Eitileán a phleascadh san aer agus bás tubaisteach a dháileadh ar níos mó ná 200 daoine. Ach ní féidir iad a thabhairt thar n-ais pé rud a deintear leis an té a rinne an gníomh.

Anois is cosúil go bhfuil sé ag fáil bháis agus bhí an ceart sin ag Aire Dlí na hAlbain, Kenny MacAskill, é a ligint saor go trócaireach chun bás a fháil i meas a mhuintire nó go mítrocaireach, mar a rinne sé féin le muintir Lockerbie, gan trócaire ar bith a thaispeáint.

Tuige an rí-rá seo? Chuireann sé i gcuimhne dom na focail sa mbíobla:

"..an ea go bhfuil do súilse éadmhar de bhrí go bhfuilim féin maith!"

Deireadh leis an nGaeltacht?

Agus muid ag cloisint an-chuid faoi "Tuarascáil an Ghrúpa Speisialta arUimhreacha na Seirbhíse Poiblí agus Cláir Chaiteachais" atá le fáil ar shuíomh Na Roinne Airgeadais (ach i mBéarla Amháin!)


Má ghlachtar leis na moltaí i dtaobh na Gaeltachta, an Iarthair agus na hOileán, bheidh deireadh leis an nGaeltacht ar fad a deireann ball Údarás na Gaeltachta an Comhairleoir Seosamh Ó Cuaig. Dúirt sé le Raidío na Gaeltachta ar maidin nár gá dúinn ach taisteal ó Gaillimh siar go dtí an gClochán agus a laghad fhorbairt atá le feiscint ar an mbóthar sin and chuid is mó de atá faoi chúram an IDA. Go bhfios dom féin tá dhá cheann de na forbairtí a fuair maoineadh ó Údarás na Gaeltachta.


Anois déan comparáid leis an bóthar ar an gcósta - nach bóthar náisiúnta é - agus tá forbairt agus borradh le feiscint - a mbuíochas nach mór le obair Údarás na Gaeltachta.


Léiríonn sé an dearcadh atá ag an ngrúpa seo nár mholadar deireadh a chuir leis an Metro nua i mBaile Átha Cliath!

Bhí mé ag éisteacht leis an nuacht ar Raidío Éireann (an seirbhís náisiúnta?) agus is beag áird a thug sé ar an chuid den tuairisc a bhain leis an Ghaeltacht.

An fiú an Ghaeltacht, foinse beo na Gaeilge, an nasc deireannach beo lenár sínsear, a shabháil?

Tá freagra faighte againn ón mBórd Snip seo!

An aontódh an Rialtas leis?

Féach ar Alt Chonchubhair Uí Liatháin inne Deireadh leis an nGaeltacht.

T-léinte/Airgead an Údaráis/Foinse 7rl

T-léinte le cur chun chinn na Gaeilge!


Sé Conchubhair Ó Liatháin a chéad thug é seo ós ár gcomhair. Seo suíomh nua (i mBéarla) atá ag díol t-léinte le manadh cosúil le "Rith an Modh Coinniollach!" agus "Seas an fód, leabhair do theang le bród!" agus mar sin. Is féidir an rogha iomlán a fháil ar a suíomh Caint Campaign.

---

Socruithe Maoinithe Údarás na Gaeltachta - Ó Caoimh!

Is mian leis an Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta an seasamh i dtaca leis socruithe maoinithe a bhaineann le hÚdarás na Gaeltachta i láthair na huaire a shoiléiriú.

Tosóidh Seachtain Oidhreachta 2009 Cho na Gaillimhe, Dé Sathairn an 22ú Lúnasa agus leanfaidh go dtí Dé Domhnaigh an 30ú Lúnasa.

---

Áras Chois Fharraige oscailte go hoifigiúil

D’oscail An tAire Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta Éamon Ó Cuív, T.D., Áras Chois Fharraige, An Spidéal, go hoifigiúil le déanaí.

---

Céimeanna Oinigh á mBronnadh in OÉ Gaillimh

Bronnadh Céimeanna Oinigh inniu (Dé hAoine, an 26 Meitheamh) in OÉ Gaillimh. Bhain na daoine ar bronnadh na céimeanna oinigh orthu le réimse na hinnealtóireachta (Liam Connellan), an ghnó (Brian Joyce), leis an tseirbhís phoiblí (Pádraic MacKernan), le réimse an daonchairdis (Anna Ó Coinne) agus le réimse an oideachais (an tOllamh Philip O'Leary).

---

Deireadh le FOINSE

Seo eagarfhocal deireanach san eagrán deireannach de Foinse!

Tine cnámh!

Aréir bhí oíche fhéile tSín Sheáin againn thiar i gConamara agus mar is gnáth bhí craic agus spórt thar timpeal an tine mór chnámh. Seo an tine mór a bhí againn ar an gCaorán! Tá mé ag ceapadh go raibh níos mó ná cnámha sa tine!

Ár dTrevor...

Bravo Trevor!

Tháinig muintir Sinn Féin chuig an teach aréir agus d'fhagadar billeog ar son Trevor Uí Chlochartaigh.

Íontas na n-íontas níl focal Béarla air a bhilleog. Sea, chonaic tú i gceart é - NÍL FOCAL BÉARLA AIR!

Fiú ar chúl tá píosa faoi Phadraig Mac Lochlainn, iarrathóir Shinn Féin i dtoghcheantair Eorpach, atá i nGaeilge leis. A céad píosa faoi an nduine seo i nGaeilge a chonaicamar. Mar a duramar cheana an píosa a cuireadh sa phost chuig an ceantair Gaeltachta seo is i mBéarla amháin a bhí sé - seachas líne amháin.

Ní bheinn ag súil ach le meas agus tuiscint ar a phoball ó Trevor. Is trua nach bhfuil an meas céanna á léiriú ag a bPáirtí. An ndéanfaidh a dhearcadh aon tionchar ar dearcadh a Pháirtí. Bhí beagnach an rud céanna á rá ag Conchubhair Ó Liatháin. Go beacht sé an rud atá á rá faoi ná "Is maith linn Trevor ach is trua faoin bPáirtí!" Ach ag an am céanna cén tionchar a bhíonn ag Comhleoir Chontae ar pholasaí aon pháirtí!

Chonaic mé fógra ag Pat the Cope a bhí i nGaeilge in aice linn anseo (buladh bos!). Ach tá fógraí atá ag Seamus (sic) Walsh - a bhí ina Bhreathnach ag toghchán an Údaráis - go léir as Béarla. (Dala an scéal an mise a t-aon duine a cheappann go bhfuil a aghaidh ar na postaerí céanna cosúil le Marx, Groucho ní Karl - féach thíos!)

Ach thar n-ais chuig Trevor, deireann sé sa bhileog:

"Teastaíonn uaidh an pobal a chuir i dtús áite arís. Tá béim faoi leith aige ar sheirbhísí don aos óg, óg oideachas, sláinte, seirbhísí poiblí agus fostaíocht d'árdcaighdeám=n do mhuintir Chonamara. Is duine ionraic, glórach é Trevor, a sheasann don gnáthdhuine agus iad siúd ar an imeall. Fear misniúil agus fear pobail!"

Gan amhras, fear misniúil! Go n–éirí adh leis.

Groucho nó Karl!

Áit a bhfuil do chroí...

Rudín deas anois...

Pósadh ár mac le déanaí agus bhí an bainis féasta san Ostán Chonnemara Coast. Ionas nach mbeadh orainn taisteal abhaile go muc maidne agus a ár ndóthain alcól ionainn shochraíomar fanach ann do oíche.

Ostán an-chompórdah atá ann agus radharacann áilline ar chósta Co an Chláir uaidh.

Nuair a chuamar thuas chuig ár seomra bhí an fógra beag seo ar an leaba mar aon le dhá milseáin seacláid!

Eorpa béarlach...?

Agus seo ceann eile a fuair muid sa phoist inniú. Marian Harkin, nach bhfuil sásta aitheantas a thabhairt don teanga nuair atá sí ag vótaí sa Ghaeltacht...



Sin trí cinn atá feicthe againn anseo Jim Higgins, - gan focal Gaeilge air, Pádraig Mac Lochlainn a bhfuil líne amháin i nGaeilge air agus anois an ceann seo ó Mharian Harkin - "your strong independant voice in Europe" an fhaid is atá sé ag labhairt i mBéarla!

Agus ós rud é go bhfuil muid ag caint ar an idirlíon níl focal Gaeilge ar a suíomh ach an oiread!

Tús maith...?

Seo r-phoist a fuair mé ar maidin ó Fheargas Ó Snodaigh agus seo é ina iomlán


Tá feachtas nua margaíochta beartaithe ag Guinness ag lorg na milliúin sínithe agus níl Gaeilge ar bith air ná á úsaid (seachas 'Sláinte'). Táim ag déanamh go bhfuil na mílte tithe tábhairne ar fud na tíre ina bhfuil an Ghaeilge á labhairt agus a úsaid ó lá go lá mar a dteanga oibre agus ól.

Táim chun an litir agus an carn margaíochta seo a sheoladh ar ais chuig Diageo agus an fhioreann margaíochta atá fostaithe acu; RMG Target Marketing i mBaile Átha Cliath 4 agus iarraidh orthu an bhfuil leagan Gaeilge de na póistéirí ar fáil. An mbeadh sibhse mar craoltóirí ábalta é seo a spreagadh i measc bhur bpobal Ghaelach agus áird na ndaoine a dhíriú ar an dóigh a bhfuil Diageo ag déanamh neamh-aird ar na Gaeilgeoirí - agus nach cinnte go bhfuil neart acu ann a n-ólann an leann dubh go rialta - fiú gach oíche.


In ionad ábhar margaíochta i mBéarla inár dtithe tábhairne beidh ábhar magaíochta (magadh) againn ag seoladh an pháipéarachas seo ar ais. Táim den bharúil nach dteastaíonn uaidh móran dúinn ár n-ainmneacha a chur le h-ábhar margaíochta meisciúil le go bhféadfaí éinne arb mhaith leo muid a phiocadh amach agus ábhar magaidh a dhéanamh asainn (na péas fiú?). Táim den bharúil chomh maith gur feachtas bhréagach atá ann mar nach bhfuil ach 25 duais le fáil as na milliúin sínithe? Tá níos mó seans agat airgead den chineál sin a bhuachaint ar an Lotto nó ar chapall.

An bhéadfaidh libh agallaimh a chur ar tábhairneoirí ag iarraidh orthu an bhfuil an dearcadh céanna acu maidir leis an neamhaird atá na gcomhlachtaí seo ag déanamh ar an Gheailge? agus an mbeadh siad sásta an carn margaíochta a sheoladh ar ais de bharr nach bhfuil an Ghaeilge (ár dteanga dhúchais) á n-úsáid.
Bheadh sé suimiúl mar chuid eile de chlár raidio, nach mbeadh?

Ach sinne ná bfuair an poiblíocht sa phost céard is féidir linn a dhéanamh. Ar ndóigh is féidir linn ríomh phoist a chuir chucu ag rá cé chomh mí-shásta is atá muid leis seo. Sé ConsumerInfo.Carefor.IRL@Diageo.com an seoladh atá ar an suíomh idirlíon acu. Chuirfhimíd tús leis an bhfeachtas tré ceann de na iomhánna seo "Something Remarkable" nó an ceann dubh, "Discover the power of your signature..." a seoladh thar n-ais chucu.

Is ceart go mbeadh meas ag comhluchtaí móra ar an dúchas mar aon leis an stáit agus aon dream eile atá ag lorg tacaíocht ó phoball na hÉireann...

Guinness gan Gaeilge!

Seo r-phoist a fuair mé ar maidin ó Fheargas Ó Snodaigh agus seo é ina iomlán

Tá feachtas nua margaíochta beartaithe ag Guinness ag lorg na milliúin sínithe agus níl Gaeilge ar bith air ná á úsaid (seachas 'Sláinte'). Táim ag déanamh go bhfuil na mílte tithe tábhairne ar fud na tíre ina bhfuil an Ghaeilge á labhairt agus a úsaid ó lá go lá mar a dteanga oibre agus ól.


Táim chun an litir agus an carn margaíochta seo a sheoladh ar ais chuig Diageo agus an fhioreann margaíochta atá fostaithe acu; RMG Target Marketing i mBaile Átha Cliath 4 agus iarraidh orthu an bhfuil leagan Gaeilge de na póistéirí ar fáil. An mbeadh sibhse mar craoltóirí ábalta é seo a spreagadh i measc bhur bpobal Ghaelach agus áird na ndaoine a dhíriú ar an dóigh a bhfuil Diageo ag déanamh neamh-aird ar na Gaeilgeoirí - agus nach cinnte go bhfuil neart acu ann a n-ólann an leann dubh go rialta - fiú gach oíche.

In ionad ábhar margaíochta i mBéarla inár dtithe tábhairne beidh ábhar magaíochta (magadh) againn ag seoladh an pháipéarachas seo ar ais. Táim den bharúil nach dteastaíonn uaidh móran dúinn ár n-ainmneacha a chur le h-ábhar margaíochta meisciúil le go bhféadfaí éinne arb mhaith leo muid a phiocadh amach agus ábhar magaidh a dhéanamh asainn (na péas fiú?). Táim den bharúil chomh maith gur feachtas bhréagach atá ann mar nach bhfuil ach 25 duais le fáil as na milliúin sínithe? Tá níos mó seans agat airgead den chineál sin a bhuachaint ar an Lotto nó ar chapall.

An bhéadfaidh libh agallaimh a chur ar tábhairneoirí ag iarraidh orthu an bhfuil an dearcadh céanna acu maidir leis an neamhaird atá na gcomhlachtaí seo ag déanamh ar an Gheailge? agus an mbeadh siad sásta an carn margaíochta a sheoladh ar ais de bharr nach bhfuil an Ghaeilge (ár dteanga dhúchais) á n-úsáid.
Bheadh sé suimiúl mar chuid eile de chlár raidio, nach mbeadh?

Ach sinne ná bfuair an poiblíocht sa phost céard is féidir linn a dhéanamh. Ar ndóigh is féidir linn ríomh phoist a chuir chucu ag rá cé chomh mí-shásta is atá muid leis seo. Sé ConsumerInfo.Carefor.IRL@Diageo.com an seoladh atá ar an suíomh idirlíon acu. Chuirfhimíd tús le

Éire ar chúl...

Tá mé díreach tar éis billeog "Litir um Thoghcán" a fháil sa phost a chuireann íontas orm.

Is ó Phádraig Mac Lochlainn (Sinn Féin) é agus cé gur Gaeltacht an ceantair seo is i mBéarla atá sé - seachas ceann líne amháin - sop in áit na scuaibe!


"Sinn Féin - Putting Ireland First!" a deireann sé. N'fheadair! Tá suíomh idirlíon luaite ar an mbilleoig www.padraigforeurope.ie a léiríonn an meoin atá acu! Nuair a théann tú ann is i mBéarla atá sé ar ndóigh. Ach céard é seo tá nascín beag ann ar dheis "English/Gaeilge" agus árdaíonn sé do chroí go dtí go ngliogáileann tú é mar an t-aon rud a déanann sé ná an roghchlár a aistriú go Gaeilge ach fagann sé an bunábhar sa tSacs Bhéarla! Is cosúil go bhfuil dhá suíomh ag Sinn Féin ceann amháin(www.sinnfein.org) nach bhfuil Gaeilge ar bith air agus an ceann eile, i bhfad níos snasta www.ardfheis.com/ agus arís níl fiú an feach i dtreo na Gaeilge ann. Bhfuil fhios ag éinne cén ceann atá sealadach agus cén ceann atá oifigiúil?

Seo an dara billeog a fuair muid anseo atá i mBéarla, (fuaireamar ceann ó Fhine Gael cupla lá ó shin), agus seo an toghlach Eorpach le níos mó ceantair Gaeltachta ann ná aon cheantair eile. Léiríonn sé an meas atá ag Sinn Féin ar mhuintir na Gaeltachta, ar phoball na Gaeilge agus ar theanga ársa na hÉireann.

An obair in aisce an troid le Gaeilge a dhéanamh ina teanga oifigiúil san Aontas Eorpach?

"...Mór mo náir:
Mo chlann féin a dhíol a máthair."

Toghcháin....Áitiúila is Eorpacha

Tá na polaiteoirí thar timpeall arís.

Bhí dream ó FG thar timpeall aréir agus d'fhágadar billeogaí ar son Thomáis Uí Laoi. Chuir sé iontas orm go raibh sé i nGaeilge mar níos luaithe fuareamar "Litir Um Thoghchán" ón bpáirtí cheanna ar son a iarathóirí Eorpacha - i mBéarla amháin a bhí sé.

Bé Tomás Ó Curraoin, Sinn Féin Poblachtacha a thug cuairt orainn ar dtús, timpeall coicíos ó shin. Fear lách, deas, dea bhéasach, Ní nach ionadh go bhfuil ag éirí go maith sna poballbreitheanna! Billeoig i nGaeilge aige leis agsu tugaim faoi deareadh go bhfuil na postaerí aige i nGaeilge chomh maith.

Nach dream aistach iad Fianna Fáil? Deireann an blagatheoir Concubhar Ó Liatháin is gá an cló bheag a léamh ar na postaeirí thar timpeall Conamara leis. Tá postaeirí Sheáin Uí Thuairisc agus Connie Ní Fhatharta i nGaeilge ach mo léan ní hamháin gur aithrigh Séamus Bhreathnach a shloinne go Séamus Walsh, ach tá na postaerí a chonaic mise go dtí seo i mBéarla amháin. Ní thuigim a dhearcadh nuair atá Séamus Breathnach sásta a bheith ar Bhoird an Údaráis agus Séamus Walsh ar an gComhairle Chontae. Meas tú cén fath nach James atá air ansin? Ar aon nós bhí Sán Ó Tuairisc thar timpeall i rith na seachtaine seo caite agus tá an billeoig acu in meascán de Gaeilge agus Béarla.

Sé Trevor Ó Clochartaigh, Sinn Féin, an ghníomhach ó thaobh na postairí de, Gaeilge ar fad agus ráitisí ag teacht amach go rialta ar a son. Tá postaeirí i nGaeilge ar son a iarrtheoir Eorpach, Mac Lochlainn, i nGaeilge leis.


Tá na polaiteoirí thar timpeall arís.
Maidir le suíomhanna idir líon na bPairtithe, tá Concubhar tar éis brú na cnaipe á lorg agus is bocht an scéal a léiríonn a iniucadh. Tá roinnt suíomhanna ná thug sé cuairt orthu, mar shampla laoch mór na Gaeilge son Eoraip, Seán Ó Neachtain is beag Gaeilge atá (nó a bhí) ar a shuíomh siúd. Ar ndóigh tá neart Gaeilge ar shuíomh Sheosaimh Uí Cuaig (ar dheis), agus beagáinín den Bhéarla tríd! Más Polainnis atá uait teir chuig suíomh Fhianna Fáil, an Páirtí Poblachtach!

Leanann an spóirt ar aghaidh!

Ní in Éirinn amháin...

Bain sult as seo!


Moncaithe ag damhsa! - Na físeán baile is fearr anseo!

Is cosúil go raibh ceol agus craic acu i ríocht na n-ainmhithe chomh maith ar an Máirt!

Troscadh

Uaireanta téim chuig "Tearmann", suíomh mhacnaimh na n-Íosánach, chun sos beag a glacadh. I rith na seachtaine seo tá an smaoineamh seo ann mar thús:

"Lá dá raibh, bhí dlithe eaglasta ann maidir le troscadh a shainigh go mion méid agus meáchan an ábhair a ceadaíodh do dhuine ag príomh-bhéile agus ag roisíní.

I mbéascna an lae inniu, níl mórán céille lena leithéid. Ach amháin seo: gurb é is cuspóir le troscadh anois ár saoirse phearsanta a chosaint agus a neartú in aghaidh nósanna sean-bhunaithe, cuid acu ina nósanna iteacháin, b'fhéídir, a bhaineann leis an iomarca a ghlacadh, nó gan a dhóthain, nó an cineál mícheart a ithe nó a ól, nó é a dheánamh rómhinic nó ró annamh. Gan tracht ar mhí-úsáid drugaí. Tá neart deiseanna againn fós na laetha seo chun dea-rúin a dhéanamh. Ach meabhraigh seo: ní leor dea-rún a chumadh, nó a scríobh síos i ndialann nó a leithéid. Déantar rud fírinneach de nuair a chuireann tú é i ngníomh."

Maidir liom féin tá an carghas nach mór "more honoured in the breach than in the observance!" Ach chuir an píosa seo ag smaoineamh arís mé!

Libertas nó saoirse?

Feicim go bhfuil Declan Ganley chun a ainm a chuir isteach le haghaidh ceann de na trí suíocháin atá sa cheantair Thuadh-Thoir don AE. Deireann sé go bhfuil sé chun cam chuairt a dhéanamh tar timpeall an toghceantair mór seo ó Thuaisceart Dhún na Gall go deisceart Chontae an Chláir.

Tá súil agam go mbeidh fáilte mór roimhe sna ceantreacha is mó Gaeltachta sa tír atá san toghlach. Is beag Gaeilge a bhí á úsáid ag a ghluaiseacht Libertas i rith reaifreann Liosbón. Seans go mbeadh níos mó meas aige uirthi nuaira atá céadtadán níos aoirde a úsáideann i ar bhonn laethúil?

Taobh amuigh de cheist an Gaeilge is docha go bhfuil an troid roimh an triúr atá an faoi láthair, go mór mór Seán Ó Neachtain, fear Fianna Fáil.

Feichimíd!

Ciarán Ó Con Cheanainn

Is mór an brón atá ar mhuintir Chois Fhairrge, agus ar Mhuintir Chonamara agus muintir na Gaeltachta agus na Gaeilge ar fúd an domhain.

Bhí séipéal An Chnoic lán go doras agus taobh amuigh ag fágáil slán le Ciarán Ó Con Cheanainn, an tamhráiní óg a cailleadh go tobann i rith na seachtaine seo chaite. Ní raibh sé ach 27 bliaina óg agus a saol roimhe amach, lán le ceol agus léann. Bé an tamhánaí is óige a bhuaigh Corn Uí Riaid, agus mar a dúirt Peadair Ó Riaida ar an Raidío ar an Aoine bé an céad duine de buathóirí an Chorn sin a cailleadh ó ainmníodh é.

Bhí daoine ó chuile áird ag an séipéal. Níor thuigeamar é. Ógfhear a raibh gealladh air, comh álainn, comh cneasta, scioptha uainn gan coinne!

Bhí na sagairt a bhí ag céiliúradh an Aifreann chomh brónach agus a bhí muid fhéin. Níor thuigeadar ach an oiread cén míniú atá le tubaist mar seo.

Ba bhreá an seanmóin a thug an Ath Micheál ag iarraidh miniú a fháil ar a tharla, ag iarradh sólás a thabhairt dá máthair, Brídín agus Máirín a dheirféar, a thabhair dúinn ar fad.

Togadh suas rudaí a bhain lena shaol ghearr ag an ofráil, bailiucháin amhráin, an bonn a fuair sé i mí Deireadh Fomhair seo caite ag an Oireachtas i gCorcaigh nuair a bhuaigh sé Corn Uí Riada.

Is beag duine nach raibh ag sileadh deora nuair a sheinneadh craoladh de Chiarán ag canadh "Contae Mhuigheó" ag an oireachtas agus ag rá "gura maith agaibh" ag a deireadh. Ba croíúil an bualadh bos a líon a séipéil ansin.

Ach ansin ag deireadh ar fad chan Máire Pheter, a bhíodh ag múineadh Ciarán a chuid amhránaíochta, amhrán gearr brónach. Más féidir liom na focail a aimsiú cuirfidh mé anseo iad.

Cuireadh Ciaráin i gcré na cille ag Reilig an Chnoic, in aice lena athair, Pádraic, a fuair bás cúpla blian ó shin.

Is beag duine nach raibh deor nó dhó á sileadh i rith an searmanais seo.

Tosnaíonn Conchubair Ó Liatháin, píosa ar a bhlag fhéin leis na focail.

Is é an cladhaire an bás a thagann
Go ciúin gan caint na teangan
Ar nós an taoide leathan
I gcuantaibh do shaol...

I measc na haingil atá Ciarán anois, ag ceoltóireacht do Dhia na Glóire. Go dtugadh an smaoineamh seo sólás dá chlann is dá mhuintir is dúinn go léir.

Omós do Chiarán i mBlag Alison Ní Dhorchaidhe