Casadh na taoide?

Bhí mé ag na pictiúirí aréir.

Ba ceann de na scannáin a bhíonn á theaspáint ag Club Scannáin Shailearna sa Seanscoil anseo i gConamara gach Deardaoin. Ní minic a bhíonn seans agam freastal ortha ach nuair a chonaic mé ábhar an scannán áirithe ann cheap mé go raibh cineál gaol ann idir a théam agus an coimhlint éagothrom idir pobal áitiúl eolasach Árann agus ár Rialtas maorlathach aineolach atá fós ar siúl.

Scéal pearsanta John O’Brien a bhí sa scannán seo, I mBéal na Stoirme*, a rinneadh thar thréimhse ocht mbliana. Iascaire beag ó Inis Bó Finne é a sheas roimh na húdaráis san Eoraip agus anseo in Éirinn chun a chearta iascaireachta seanbhunaithe i bhfarraigí Dhún na nGall a chosaint. Léargas a bhí ann ar na dúshláin mhóra a bhíonn le sárú ag iascairí beaga agus ag na pobail ina maireann siad. Bhí léiritheoir an scannáin Loic Jourdan is láthair leis ceisteanna a fhreagairt agus níos mó eolais ar an scannán a roinnt linn.

Is oileán beag nach bhfuil ró fhada ón mór thír i dtuaisceart Dhun an nGall é Inis Bó Finne. Diaidh ar ndiaidh tá rialacháin agus rialacha atá déanta ag na húdaráis i mBaile Átha Cliath agus sa Bhruiséal ag réabadh agus ag scriosadh phobail oileánda mar Inis Bó Finne. Baineann na rialacha céanna le gach duine sa chomhphobail gan tagairt no gan bacadh do riachtainisí na phobail beaga stairiúil traidisiúnta seo.

Is iascairí iad muintir Inis Bó Finne agus de réir rialacha a chuir Rialtas Bheaile Átha Cliath i bhfeidhm tógadh a slí bheatha uatha gdtí an pointe nach raibh cead acu iasc ar bith a thógaint ón bhfarraige, fiú an baoite a úasáideadh le gliomach nó portán a gabháil. Creid nó ná creid bhí ortha anois iasc reoite a cheannach ó lucht na dtrálaer mór atá ag scuabadh iasc go rialta ag fíor na spéire uatha. I gceann de na cruinnithe léitear tras-scríbhinn de theachtaireacht ó ceann de na trálaeir mór céanna ag iarraidh eolas a fháil ar shuíomhanna nó na háiteanna ina raibh potaí gliomaigh ionas go mbeadh siad i ndán trálú gan chuir isteach ortha! Seo in áit nach raibh ceart ag an iascaire tradisiúnta na háite aon iascaireach a dhéanamh.

Léiríon an scannán an bealach ar chuaigh sé chuig na hoileán eile i nDún na nGall, Tóraigh agus Árann Mór agus fuair sé daoine sa bhaile a bhí sást seas leis, mar an sagart, an Ath John Joe in Árann Mór, oileánach é féin ach go raibh a oileán tréigthe cheanna féin. Ansin ag lorg níos mó tacaíocht chuaigh sé i dteangabháil le hoileánaigh agus iascairí eile ar fud na hEorpa, sa tSualainn, sa Bhriotáin agus an Chorsaic sa Meán Mhuir. Cé go raibh gach oileán difiriúil bhí an fhadhb céanna acu le maorlathais náisiúnta agus Eorpacha.

John O'Brien

Chuaigh sé go dtí an Bruiséal. Tá na radharcanna sa scannán ansin i measc na cinn is éifeachtaí ann. Léiritear an obair crua a bhí roimh an oileánach simplí nach raibh uaidh ach bheit sa bhaile ag obair mar a rinne a shinsear leis na cíonta. Trácht dianghlórach - sráideanna plódaithe - pasáistí fada gan críoch - cruinnithe síoraí agus seomraí ostáin doicheallach neamhtharraingteach - daoine neamhthuisceanach.

Bhuail sé le an chuid daoine ar ndóigh, cuid acu a bhí sásta cabhrú leis agus cuid eile gur cuma leo. Dár liomsa tháinig beirt politeoirí go maith as, Pat the Cope a bhí ina Fheisire Eorpach i rith an ama agus an Coimisinéir Iascaireachta, Maria Damanaki, arb oileánaí í féin. Dár liomsa an cuid is mó de na poiliteoir bhi an port céanna acu agus a chualamar le déanaí i gconspóid oileánach eile le deanaí - an proiséas a leanúint.

Tár éis ocht mbliana fógródh polasaí nua Eorpach i gcúrsaí iascaireachta anuireadh a thug, don gcéad uair, aitheantas do na phobail bheaga traidisiúnta. Agus anois tá gach rud i geart? Níl faraoir. Tá ar an Rialtas s'againne gníomhú ar an bpolasaí seo anois agus mar a dúirt an té a dúirt, "...tic-toc, tá an t-am ag sleamhnú agus más fíor gur go mall a mheileann muilte Dé, is léir gur níos moille fós a mheileann muilte an státchórais..." 

An slua a bhí ag an scannán ag impí ar an Rialtas moltaí an Fothchoiste um Iascach a chuir i gcríoch

Léiríonn an scannán seo John O'Brien agus é ar a thuras fada ó 2006 go 2014, turas nach raibh gan íobairt mór dó féin is dá chlann. Chaill se imeachtaí sa chlann comóradh 4 agus 7 bliana dá ioníon mar shampla.  Agus anois tá bagairt eile ann ar shaol Phobal Inis Bó Finne. Tá caint ar Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta a dhéanamh den gceantair sin de Dhún na nGall, Tóraí agus Inis Bó Finne san áireamh. Agus mar a dúirt John O'Brian féin, níl fhios aige an bhfuil an fuinneamh aige anois le troid eile a thosú.

Tá ceachtanna le foghlaim anseo. Tá ceacht le foghlaim ag pobal na Gaeltachta "nach dtiocfaidh gíog ná míog astu féin go mbeidh sé rómhall," i bhfocal Sheasaimh Uí Chuaig.  Tá ceach le foghlaim ag an stáit chóras, a bheith i gcónaí ag éisteach leis an bpobal. Agus tá ceacht le foghlaim ag na polaiteoirí. Bhí sé spéisiúl nach raibh ach Feisire amháin as Éirinn a bhí gníomhach san obair seo. Bhí sé spéisiúl nach raibh teachta dála níos ghníomhaí sa troid seachas a bheith ann don "gairm ghrianghraf" nuair a thug Taoiseach na h-ama chuig Árann Mór.

Is fiú go mór an scannán seo a fheiscint agus níos mó ná ceachtann a fhoghlaim as.

*Breis eolas faoin scannán i mBéarla anseo: A Turning Tide in the life of Man.

Féach leis ar shuíomh facebook: Irish Islands Marine Resource Organisation  agus ar suiomh idirlím: Cumann Acmhainní Mara Oileáin na hÉireann (Béarla don cuid is mó!)