Thíos seal

Léigh me páipéar taighde WP09/32 (Béarla pdf) le Morgan Kelly as Coláiste na hOlscoile Bhaile Átha Cliath a léiríonn go beacht an mboilgeog creidmheasa agus a éifeacht ar ár dtodhchaí

Seo h-iad na príomhphointí a thóg mise as:

1. Mhéadaigh ioncam náisiúnta na hÉireann ó thógáil tí 4-6% i 1997 (an gnáth figiúr i dtír forbartha) go 15% i 2006 le breis is 6% ó tógála eile (iomlán 21%).

2. Sa bhliain 1995, bhí meán phraghas ar theach 4x meán thuilleamh. Faoi 2006 bhí méadú tagtha ar 10 x meán tuilleamh 10x meán, le tithe dara láimhe i mBaile Átha Cliath ag 17x meán thuilleamh.

3. I 1997 bhí iasachtaí bainc in Éirinn 60% de OTN (olltáirgeacht náisiúnta); níos luaithe ná Sasana agus sa meán limistéar an euro de 80%.

4. Le linn 10 mbliana d'árdaigh Shasana agus an limistéar euro 100% faoi 2008 (An Spáinn 160%). Shroich bainc na hÉireann 100% de OTN faoi 2004, agus ansin sna 4 bliana idir sin agus 2008 suas chomh fada le 200% faoi 2008.

5. Bhí na bainc Éireannach beagnach go h-iomlán maoinaithe ar éarlais suas go 1997. Ó sin tá múnla gnó baincéireachta na hÉireann bunaithe ar iasachta mórdhíola trom costasach.

6. Fagann an tubaiste ar an margadh mórdhíola bainc i mbaol ó:
- Caillteanais móra do na forbróirí
- Ag braith ar mhaoiniú mórdhíola
- Dóchúlacht mainneachtana morgáiste fairsinge

7. Níl iasacht bainc reatha 5.6% le morgáistí a mhaoiniú, inmharthana.

8. Má filleann critéir iasachta ar ais chuig caighdeán na nochadaí, beidh praghsanna réadmhaoine laighdaithe aon trionn den phragheas is aoirde (leath praghsanna an lae inniú!).

9. Má fhasann praghsanna réadmhaoine i gcomhréir le fás fíorioncam nó pá 2% sa bhliain , tógfadh sé 50 bliana na buaic praghsanna a bhaint amach.

Ar ndóigh tá a pháipéar i bhfad níos soiléire ná mo achoimre neamhfhoirfe. Is fiú go maith an páipéar féin a léamh.

Go bunúsach, tar éis a chuid acmhainní a loit ag tartháil na bancanna ó chaillteanais forbróirí - Ghníomhaireacht Náisiúnta um Bainistíocht Sócmhainní (GNBS) (NAMA - Béarla), an mbeidh an Stát in ann iad a tharrtháil ó mainneachtainí morgáiste (NAMA II)?

Céard é do mheas féin!