Caoga bliain ó shin!

Caoga bliain agus an lá seo bhíos i gCorcaigh le Bráthaire na Toirbhearta thuas ar Sr na Blárnán!

Bhí an tUachtarán Ó Cinnéide, JFK na Stáit Aontaithe, le teacht agus ligeadh amach muid le dul thíos chuig an gcathair. Bhí ceamra beag bosca agam agus scannán beag follamh istigh ann. Chuaigh mé thíos chuig Halla na Cathrach. Bhí mé i mo sheasamh ag cúinne Céibh na hAontachta agus an droichead isteach go Sr Anglesea (Sr Inis Mhóin?).

Tháinig sé anuas in ingearán ag Dún Uí Choileáin agus anuas ansin tré Sr. Phádraig agus an Meall Theas agus ansin casadh ar dheis thar an droichead inár dtreo agus ansin ar chlé isteach chuig príomh doras Halla na Cathrach. Bhí an slua ró mhór agus dá bharr san theip orm pictiúr a fháil ann.

Ach bhí fhios agam cá raibh sé le dul nuair a bhí na searmanaisí thart sa halla. Cheap mé go mbfhéidir go mbeadh am agam brustú ar aghaidh i dtreo na áite sin tré na cúlsráideanna gau ag an deireadh d'éirigh liom áit compórdeach a fháil ag cúinne Br Victoria agus Bóthar na Páirce Láir. Buíochas le Dia bhí oráid an fhada ag Árd Maora Chorcaí - bhí sé luaite ag an Uacthtarán féin - agus bhí na himeachtaí fós ar siúil sa halla nuair a shrioch mé an áit agus cé go raibh an-chuid daoine ann bhí radharac maith agam ar an mbóthar. (Seo scannán gearr - 9 neom - ar YouTube ar an ocáid!)

Agus ansin go tobann bhí an caint go léir thart agus bhí sé ar an mbóthar arís. D'éirigh orm pictiúir réasúnta soiléar a ghlacadh agus chuir mé isteach im albam ghriangrafanna é chomh luath agus a réaladh é. Seo an pictiúir agus scríbhinn fear óg fiche bliain d'aois - agus chuir mé an dáta mícheart faoi - thárla sé ar an 28ú lá Meitheamh 1963.

Mo léan, taobh istigh de cúig mhí bhí muid ag dul síos arís chuig Aifreann ar son anama ár gcuairteoir uasal a tháinig abhaile ón Iarthair.

Ar dheis Dé go raibh sé.

Seo nasc chuig scannáin faoin gcuairt (Béarla)!

Íoróin!

An mise an t-aon duine nach thuigeann fealsúnacht daoine atá ar son ginmhilleadh, nó mar a deireann siad féin "rogha,!" agus atá i gcoinne phionóis an bháis?

¡Ar son agus i gcoinne!

Agus an mise an t-aon duine nach dtuigeann fealsúnacht daoine atá go láidir i gcoinne ginmhilleadh agus fós go láidir ar son phionóis an bháis?

Lig Gobharnóir Rick Perry, Texas, SAM, Kimberly McCarthy (Béarla) a bhású go dleathach inné. Is cosúil gur dúnmharfóir í an bhean seo a mhairaigh bean trí bhliain déag ó shin. Tá an poiliteoir seo, comharba George W Bush mar Gobharnóir ar Texas, go láidir ar son an píonós an bháis (Béarla). Cuireadh níos mó ná 230 daoine chun bháis i rith a thréimhse oifige.

Ach ag an am céanna deireann sé go bhfuil sé go mór ar son na beatha, nó ar san ar son na mbeo gan bhreith. Fiú nuair a bhíodar ag chur Kimberly McCarthy chun bháis bhí seiseann ag troid go thréan ar son na beo gan bhreith. (Béarla).

Mar a deirim ní thuigim!

Sílim go mbaineann loighic na doiléire leo siúd atá ag troid ar son an bille nua seo. Ní dóigh liom go mbeadh siad ar son pionós an bháis a thabhairt thár n-ais anseo. Ach i gcásanna áirithe deireann siad gur ceart dóibh, nó do dhochtúr, deireadh a chuir le saol duine gan bhreith.

Duine daona atá ann sa dhá chás.

Mar a deirim, ní thuigim!

• Féach ar "Dleathach ach mícheart?"

An samhradh faoi dheireadh!

Agus an ghriain go hárd sa spéir bíonn níos mo seansanna dul amach ag siúil.

Leis an teas ar deireadh tá an féir agus gach plannda ag iarraidh an fás nach ligadh dóibh a dhéanamh sa bhfuacht in Aibreán agus go luath i mí Bealtaine a dhéanamh anois. Mar sin tá an-chuid le feiceáil.

Comhartha maith domsa ná teacht, go tobann, ar an magairlín, an magairlín meidhreach mar a glaoightear air. Tá mé ag ceapadh go bhfuil níos mó i mbliaina ann ach b'fhéidir go bhfuil mé chomh bréan den droch haimsir go dtí seo go dtugaim faoi deara na bláthanna deasa corcra ar thaobh an mbóthar níos mó ná roimhe.

Nó b'fhéidir, ó rud é go bhfuilim ó oirthear na tíre, áit nach bhfuil an bláth áirithe seo le fáil, go dtugaim faoi dear é!

Tá eolas faoin magairlín le fáil anseo ar suíomh faoi bláthanna fiáin na hÉireann anseo. (Béarla).

Nach aoibhinn an bláth é.

Seasca bliain ar Chomolungma!

Hillery & Tenzing

Nuair a bhí mé óg b'iad na gaiscígh nó na laocra is mó dom ná an bheirt a chéad sheas ar bhárr Chomolungha ar an lá seo, 29/30 Bealtaine 1953. Tenzing Norgay, Nepeálach agus Edmond Hillery ón Séalainn Nua.

I mBéarla báisteadh Everest ar an sliabh seo ag na Sasanaigh ar chúiseann éagsúla mar a léirítear ar an suíomh Wiki: Mount Everest. (Béarla) tá an-chuid ainmneacha eile tugtha air an sliabh árd seo, suite idir an Neipeal, An tSín agus an Tibéid

Tá saol Tenzing Norgay ar Wiki agus Hillery ar an suíomh céanna (Béarla). Mar laochra níor chliseadar ar an tideal san i mo shúile. Go mór mór Hillery a chait an chuid is mó dá shaol ag obair ar shaol na Sherpa, náisiún Tenzing, a fheabhsú. Ba laocra domsa siad go lá a mbás, Tenzing sa bhliain 1986 agus Hillery sa bhliain 2008.

Forbairt Naoínraí Teo ar chlár Primetime RTÉ

Is fada ó chonaic mé an méid tuíteanna nó tráchtanna ar facebook is a bhí ar an clár ar pháistí i naíolanna a bhí ar sheirbhís Béarla RTÉ Primetime aréir. Ar maidin d'éisigh Forbairt Naoínraí Teoranta ráiteas ag éirí as an gclár. Tá an ráiteas féin le fáil i bhfoirm pdf ar suíomh na heagraíochta féin!

"Is ábhar buartha d’earnáil luathbhlianta na hÉireann an méid a bhí le feiceáil ar chlár Primetime 28 Bealtaine 2013. Níl na droch-chleachtais a bhí le feiceáil ar chlár na hoíche anocht inghlactha i suíomh luathbhlianta ar bith. Ardaíodh neart ceisteanna gur gá tabhairt fúthu sa tréimhse amach romhainn agus é sin a dhéanamh i gcomhpháirt le chuile geallshealbhóir san earnáil, idir eagrais stáit, eagrais dheonacha, thuismitheoirí agus seirbhísí luathbhlianta.

Bíonn Forbairt Naíonraí Teoranta (FNT) ag obair le naíonraí lasmuigh den Ghaeltacht ag tabhairt tacaíochta, cúnaimh agus scileanna do na naíonraí sin chun caighdeán an chúraim agus luathoideachais sna seirbhísí luathbhlianta a ardú. Tugann FNT chuile tacaíocht do na naíonraí ionas gur féidir leo cloí leis na Rialacháin um Chúram Leanaí (Seirbhísí Réamhscoile), 2006, agus dul i ngleic le hAistear, Creatchuraclam na Luath-Óige, agus le Síolta, an Chreatlach Náisúnta Cáilíochta d’Oideachas na Luath-Óige. Cuirtear an tacaíocht seo ar fáil trí chuairteanna comhairliúcháin ó Oifigigh Forbartha FNT, féilire oiliúna leathan agus cuimsitheach agus trí bholscaireacht agus ionadaíocht a dhéanamh ar son phobal na luathbhlianta Gaeilge.

Molann FNT do gach naíonra eolas a roinnt go rialta agus go fial le tuismitheoirí, ar mhaithe na trédhearcachta agus an dea-chleachtais. Fáiltíonn Forbairt Naíonraí Teoranta féin roimh theagmháil agus fhiosrúcháin ó thuismitheoirí ar ábhar ar bith a bhaineann le seirbhísí naíonraí.

Tá Forbairt Naíonraí Teoranta ag obair leis an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige, le Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte agus le páirtnéirí uile na hearnála chun ardchaighdeáin a chur chun cinn i ngach ghné d’obair sheirbhísí luathbhlianta na tíre. Tá ról lárnach á ghlacadh ag FNT i ndréachtadh, i bhforbairt agus i seachadadh an chur chuige nuabheartaithe do Chosaint Leanaí, i gcomhthéacs an Bhille Tús Áite do Leanaí, 2012. Is den riachtanas é go ndéanfaí infheistíocht in oiliúint agus san oideachas réamhsheirbhíse agus san fhoghlaim insheirbhíse d’oibrithe luathbhlianta, móide aitheantas cuí a chruthú don obair thábhachtach seo le leanaí óga.

Cuideachta dheonach uile-Éireann í Forbairt Naíonraí Teoranta a thacaíonn le seirbhísí, cúram agus oideachas trí Ghaeilge a chur chun cinn do pháistí ó aois an chliabháin ar aghaidh. Cuireann Foras na Gaeilge agus an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige maoiniú ar fáil d’Fhorbairt Naíonraí Teoranta."

An trá agus an tsíoraíocht ar Inis Oírr!

Ar an Satharn 18 Bealtaine ag 3pm beidh an taispeántas An Trá agus an tSíoraíocht á sheolah in Áras Éanna in Inis Oírr. Is í an t-oifigeach ealaíne le hEalaín na Gaeltachta (UnaG),  Muireann Ní Dhroighneáin a bhéas mar aoichainteoir.

Seo saothar nua leis an ealaíontóir Nuala Ní Fhlathúin (ar dheis),  sraith oibre a coimisiúnadh go speisialta d’Fhéile Phléaráca na bliana seo. Tarraingeadh na grianghrafanna don taispeántas seo le linn trí thuras go h-Inis Oírr i 2013, agus sé an tús phointe a bhí acu ná an gaol idir solas agus uisce, spéir agus talamh. Sa taispeántas in Áras Éanna beidh na céadta íomhánna fite le chéile agus leagaithe amach mar a bheadh cairpéad nó táipéis, iad curtha le chéile le píosaí beaga dealbhadóireachta chun nua-phátrún teibí a chruthú.

Dleatheach ach mícheart?

Is uirlis an-mhaol é an dlí áfach agus mar a theaspeáin Dónal Ó Conaill (agus sa chás seo An Cúirt Uachtarach) dúinn, is féidir cóiste agus ceithre chapaill a rith tré reacht ar bith! Tharais sin an féidir leis an dlí a bheith mícheart?

Is ceart dom a rá ar dtús nach n-aontaíom le breithiúnas na Cúirte Uachtaraí i gcás X a deireann, ina éifeacht, go bhfuil beatha an máthar níos tabhachtaí ná beatha an linbh ina bhruinne. Dár liomsa is duine é an linbh céanna atá faoi choimirce agus le caomhnú ag an máthair, agus ag an athair. Is duine é an leanbh ó neomad a thuismiú is cuma conas a gineadh é. Tagann chuid den tuairim seo ó teagasc na h-eaglise Caitlicí ar ndóigh.  Creidim, tharais sin, cé nach bhfuil sé i gcreidimh sonrathach na hEaglaise sin, ach gur léir é i dteagasc Eoin Pól II, nach ceart aon duine a mharú - bíodh sé no sí neamhoirchóideach nó urchóideach! Níl cead ná cumhacht mar sin ag an stáit duine a dhaoradh ná a chuir chun bháis.

Céard is Duine ann? Chuireann Aonghus Ó hAlmhain an cheist bunúsach! (16/5/2013)

Cás na Gaillimhe
Dár liom féin i gcás na Gaillimhe, a thosaigh an díospóireacht seo, ní cabhródh an dlí nua seo atá ar intinn ag an Rialtas leis. Is cosúil, ón méid atá ráite ag a fhear chéile bocht, chuigh a bhean isteach san oispidéal i ndrochchaoi. Dúradh leí nach raibh seans dá laghad go sabháladh a páiste agus go raibh sí chun é a cailiúnt i gcionn tamall gearr. Rud nár thárla mar thóg sé i bhfad níos mó ama nár sin. Is tré "mífhortún leighis" a fágadh í go dtí go raibh sé ró dheireannach. Dár liomsa, agus ní dlíodóir ná saineoilaí leighis mé,(nó fiú diagaire!), ba ceart do na dochtúirí cabhair a thabhairt don máthar an leanbh a thabahiart chun breithe fiú nuair a bhí a chroi fós beo. Dár lioms ní dúnmharú a bheadh i gceist. (Ach táid ann a deireann go mbeadh sé i gcoinne an dlí agus bfhéidir go bhfuil an ceart acu.) Féach leis "Foirceannadh toirchis nó ginmhilleadh!" (Nollaig 2012)

Ach thár n-ais chuid an dlí nua seo atá á fhógairt ag an Riaitas. Már a dúirt mé tá mé den tuairim go raibh an Chúirt Uachtarach mí ceart ina mbreithiúnas. Is laige b'fhéidir i gcóras daonlathais goyr féidir le cúirteanna a bheith mícheart anois is arís ach i gcás na Cúirte Uachtaraí ní fios dom bealach a chuid breithiúnais a "cheartú!"

Tá sa bille seo iarracht breithiúnas bhunreachtúla na cúirte a chuir i bhfoirm dlí. Níl locht agam ar an rialtas faoi sin. Is léir gur ceart dóibh rud éigin a dhéanamh nuair a deireann an cúirt leo é a dhéanamh, cé go bhfuil an-chuid chásanna eile, cásanna i leith na Gaeilge ina measc, nuair nach ndearnadar rud ar bith. Ach sa cás seo tá siad chun lá a chuir i bhfeidhm a rialaíonn caithin is ceart deireadh a chuir le beatha duine gan breith (agus mar sin neamhoirchóideach).

Deireann Bunreacht na hÉireann:
"Admhaíonn an Stát ceart na mbeo gan breith chun a mbeatha agus, ag féachaint go cuí do chomhcheart na máthar chun a beatha, ráthaíonn sé gan cur isteach lena dhlíthe ar an gceart sin agus ráthaíonn fós an ceart sin a chosaint is a shuíomh lena dhlíthe sa mhéid gur féidir é. "

Fasach?
Maidir leis an mbille nua seo bhí alt spéisiúil ag an iar-thaoiseach John Bruton faoi seo sna nuachtáin a theaspeáineánann laige eile ann. I gcás bhaoil féin-mharú mar shampla tá an seans ann go bhfuil se ag cruthú fasach (agus bfhéidir fasach áititheach) i gcásanna nach mbaineann le ginmhilleadh ar chor ar bith. Is fiú go mór an alt (gearr) seo a léamh anseo (Béarla).

Ta ceann acu ráite go gonta i litir a bhí san Irish Times i mBéarla le déanaí:

"Sir, – If potential suicide is considered adequate reason for termination of pregnancy should it be considered adequate reason for termination of debt? – Yours, etc, PADRAIC NEARY, Tubbercurry, Co Sligo."  (IT 2/5/2013)

Ar bhealach ní thuigim-se féin, agus ní fheadfdh aon fhear a thuiscint go bunúsach na cásanna seo. Is féidir linn-ne go teoriciúil agus go teibí an cheist seo a phlé. Léas píosa ar line ar maidin a léirigh dom-sa an baol atá ann i mbreithiúnas na cúirte agus sa dlí nua seo atá beartaithe. Ceann de na cásanna atá i mbéal an pobal is ea "Cás C" agus bhí an bean seo sásta labhairt amach go poiblí faoi, ag caoineadh bás a linbh i 1997 (Béarla)

Ar deireadh b'fhéidir gur fiú breathnú siar ar shean-doiciméid a scríodh idir 40 AD agus 100 AD: "Ní mharóidh tú an ghin trína ruagairt agus ní chuirfidh tú an naoionán nuabhreithe chun bháis!" (Didache 2.2).

Agus bfhéidir, gur ceart dúinn ceist a chuir orainn fhéin más Críostaí muid: Céard a dhéanfadh Críost féin? Cad a rinne sé nuair a ionsaíodh é? Bhí seanmóin gearr ag an bPápa Nua ar an Sathairn (4 Bealtaine 2013) leis an fhreagra. Briathair Dé agus Ceansacht & Umhlaíocht (Béarla).

Tráthnóna álainn!

Oileán an Bhromaigh ó chaladh Chaorán na gCearc

Add caption

Chuas amach ag siúl um thráthnóna.

Bhí an aimsir ciuin, agus an fairrige mar scathán gorm.

Ní raibh gaoth ar bith ann.

An grian íseal sa spéir.

Chonaic mé corr éisc ar carraig ós comhair Oileán an Bhromaigh.

Bhí sé ag breathnú tharr timpeall ag baint sásamh as an tráthnóna.

Ghlac mé pictiuir de.

Tráthnóna álainn le bheith amuigh i gConamara!

Athrú síoraí?

Is léir go bhfuil athraithe tagtha ar an mbealach a oibríonn muid ó tháinig na meán soisialta i réim. Seachtain nó dhó ó shin shroic twitter, an córas giolcaireachta, seacht mbliain ar an saol. Tá facebook, blaganna agus LinkedIn ann agus ar ndóigh Google. An cuimhin le h-éinne nuair nach raibh siad ann?

Bhí mé ag smaoineamh ar na rudaí sin agus Foras na Gaeilge ag lorg daoine len a Suirbhé Pobail ar roghanna maidir le formáid seirbhís nuachta do phobal na Gaeilge a líonadh. (Ar líon tusa isteach go fóil é?) Tá mise agus na daoine atá ag léamh an blag seo i ndán an suirbhé sin a líonadh. Bainimíd-ne úsáid as na meán soisialta beag nó mór. Ach tá daoine ann nach bhfuil fhios acu céard tá ann. San baile fearainn ina bhfuil cónaí ormsa tá timpeal 25 tithe go bhfios dom tá 5 nó 6 chin "ceangailte" leis an idirlíon. Tá an áit seo sa Ghaeltacht agus seans go mbeidh tuairimí ag an 20 taighlaigh nach bhfuil ceangailte. Conas a bhfaighfidh FnaG a dtuairimí siúd?

Bíodh sin mar atá, is cinnte go bhfuil an cine daoine ag dul i dtreo an ceangailt seo mar is cinnte go bhfuil fón phóca ag an cuid is mó acu óg nó sean.

Ag smaoineamh dom ar na rudaí seo tháining mé ar alt suimiúil sa Huffington Post (Cá raibh sé sin deich mbliain ó shin?) faoin na meán soisialta agus ar an mbealach atá sé ag athrú ár módh oibre. Trén idirlíon tá muid go léir cónasctha ar bhealch nach raibh nach raibh indéanta roimhe seo. Mar shampla, níl aithne agam-sa, (gnáth duine, nach iriseoir mé, nach politeoir mé, nach duine a úsáideach na sean meáin ach iad a léamh, nó éisteacht leo nó breathnú isteach ortha) ar an cuid is m de na daoine a léifidh an píosa seo. San alt seo (Béarla) deireann an údar, Vala Afshar, go bhfuil cúig athraithe ar mhódh oibre an cine daoine de bharr na meáin soisialta. Bhí an rud céanna, ar bhealach, á rá i Seth Godin ina leabhair "Meatball Sundae!" (Béarla)

Seo rud nua. Seo athrú nach bhfaca muid ó chum Gutenberg an leabharlannaíocht i Mainz na Gearmáine!

An Pápa nua!

"Qui Sibi Nomen Imposuit Franciscum"

Nuair a tháining an Cairdinéal Tauron amach ar Loggia Lár Eaglais Naomh Peadair bhí gach éinne ag súil le togha duine de na Papabile, iad siúd a bhí na i mbéal lucht an phreasa, Schola (Milano), nó Scherer (Sao Paulo) nó fiú O'Malley (Boston). Ach bhí féirín gan coinne aige dúinn.

Súiomh na Vatacáine ar maidin! (Spáinis)

Habémus Papam
Bhí guth cuíosach lag ag an gCairdinéal agus é ag rá na focail traidisiúnta:
"Anunnuntio vobis gaudium magnum..."
Bhí ciúineas sa slua leis an ainm a cloisint. "Seoirse Máire.." Cén sloinne? Níor chuala mé an sloinne i gceart. Ach ansin dúirt sé ..."Qui Sibi Nomen Imposuit Franciscum"
Tháinig osna ón slua, "Cen duine é seo?" "Seo ainm nua ar fad!" "Prionsias.!"

Thóg tráchtaire RTÉ, Bryan Dobson, neomad nó dhó leis an eolas a thabhairt dúinn. Ar deireadh bhí sé aige agus dúirt sé gur Cairdinéal ón Airgintín abhí ann, Jorge Mario Bergoglio, 76 Bliain d'aois, agus leis an ainm Prionsias, an chéad duine a thóg an ainm sin. Mar aon leis sin Íosánach a bhí ann, an chéad Íosánach riamh a toghadh mar Pápa.

Habemus Papem (Smaointe Fánacha Aonghusa 4/4/2013)

Ar ndóigh thosaigh gach éinne ag smaoineah ar cén brí a bhí le rogha ainm Il Poverello, Naomh Assisi, naomh bochtanais, naomh an dúlra, an naomh a fuair an teachtaireacht "Téir agus déan mo h-eaglais a ath-tógáil dom!" An siombal a bhí san ainm seo?

Seo muid
Thóg se cúpla neomad eile leis an fuinneog a oscailt arís agus ansin tháining sé amach.

Thug daoine a thuigeann na rudaí sin faoi dearadh go raibh sé spéisiúl nach raibh air ach a chuid éadaí bán. Ní raibh air an muzzetta, nó an fhallaing dearg le cóiriú eirmín leis an stól. Ní raibh ach an éidaí simplí bán air. Siombal eile? Bhi an cuma gur baineadh geit mór as nuair a sheas sé go cúthalach ós comhair an slua.

Ansin labhair sé, nós a thosigh Eoin Pól II, "Fratelli e sorelli, Buona sera..." Bhí Iodáilis mhaith aige! Agus bhí athás ag an slua Romhánach. "...chuaig na Cairdinéal chuig deireadh an domhain le bhúr n-easpag nua a fháil....ach seo muid!"

Ansin threoirigh an slua ag urnaí don iar-Phápa Benedict XVI, "Ár nAthair...Sé do Bheatha a Mhuire...Glór don Athair." Rud nua eile!

Ansin d'iarr sé ar gach éinne guidhe go ciúin leis roimh a chéad bheannú mar Pápa. Chroim sé a cheann agus tháinig ciúineas mór ar an slua, slua ollmhór sa chearnóg.

Ansin chuir sé air an stól agus thug sé a bheannacht Urbi et Orbi, don cathair agus don domhain. Briseadh eile leis an dtraidisiún a bhí anseo mar níor chan sé an bheannú.

Nuair a bhí an beannú thart dúirt se leis an slua go raibh sé le dul le guidhe ag scrín Salus Populi Romani - scrín Mhuire in Eaglais Mhuire Mhór.

Ag an deireadh dúirt sé "Oíche mhaith agus codladh sámh!"

Mar a deirim is cosúil gur duine nua atá mar Pápa againn. Tá comharthaí le feiscint agus le cloisint. A ainm, Iosánach, simplíocht a bheatha go dtí seo, a dhúcas mar "Papa Americano." Mar a dúirt duine éigin ar twitter: "Ní h-é Prionsias I chomh mór san againn ach Eoin Pól I!"

Mar a deireann siad sa Róimh, "Viva il Papa Francisco!"

Simplíocht! Eoin Pól II agus Prionsias ar lá a dtogha

Reoite i mí Márta...

Bhí sé fuair ar maidin.

Inniú lá na h-araidí bruscair anseo agus chuaig mé amach leo go luath. Bhí an féir beagáinín brioscánach faoi mo chosa agus mé ag siúl leis na málaí chuig ionad iontrála ár ndiméine!

Ar mo bhealach thug mé faoi deara go raibh an locháinín bheag atá againn i ngairdínín, atá á dhéanamh againn taobh leis an sciobóil, reoite. Bhí an oighear crua agus tiubh. Chuir sin íontas orm mar níor cheap mé go raibh sé chomh fuair sin. Bíonn díonta na tithe thár timpeall bán i gcónaí le sioch agus ní raibh ar maidin. Is cosúil gur oíche an-tirim a bhí ann gan mórán tais san aer.

Anois tá an ghriain ag éirí agus níl scamall sa spéir. Beidh an lá go hálainn.

Buíochas le Dia.

Calafort Chill Rónáin

Bhí slua maith ag an gcruinniú.

Is ar maidin a fuair mé teachtaireacht ón Roth (Eagráiocht de chuid Cumann na nInnealtoirí) ag rá go raibh léacht le bheith ann san Forbacha an oíche sin, maidir le Calafort Chill Rónáin.

Duais na nInnealtóirí

Bhí fhios agam go raibh an obair sin ar siúl le roinnt bhlianta go mór mór mar bhí lorraithe móra trom ag dul anoir agus aniar go Ros a'Mhíl lán de carraigeacha oll-mhór le haghaidh an tógra seo. Ní dhearna na lorraithe chéanna mórán maitheas do bhóthaire bhochta Chonamara ach b'shin scéal eile. Chuala mé leis áit éigin go raibh an tógra ceanna tár éis duais innealtóireachta éigin a gnóthú. Mar sin chuaig mé soir chomh fada le h-áras Údarás na Gaeltachta ar an Forbacha.

Bhí an oíche flúich go leor tár éis deich lá a bhí fuair ach tirim agus cheap mé nach mbeadh mórán daoine i láthair ach bhí cathú orm. Bhí breis is dhá scór i láthair i seomra mór chompóirdeach romham.

Bhí Pádraig Ó Cinnéide BE - iarfhostaí den Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta agus Joe Murphy BE CEng FIEI CDipAF RConsEI - comhairleoir, Punch Consulting Engineers (Béarla) a bhí leis an caint a thabhairt.

Léirigh Pádraig Ó Cinnéide ar an gcúlra leis an tionscanamh, an teacht agus imeacht, an idirghabháil idir poball Inis Mór, na hIascairí, lucht an Bháid Tarthála, lucht na mbád farantóireachta agus "na húdaraisí", Comhairle Chontae na Gaillimhe, An Rialtas, Údarás na Geltachta agus níos deanaí lucht Pleanála. Is cosúil gur sna seachtóidí a thosaigh an caint seo ach i ndairíre thosaigh an pleanáil ag tús an chéid seo, 2000, a thosaigh a pleanáil i gceart agus ansin an stocaireacht chun maoiniú a fháil. Faoi dheireadh fuarthas maoiniú (€39 milliún) sa bhliain 2007 agus thosaigh an obair ceart ansin.

Bhí constaicí eile ann seachas maorlathas ag an tionscnamh. Áit an-oscailte atá in Árainn idir an aigéin agus Cuan na Gaillimhe a chuireann le garbheacht agus neart na mara! Mar aon leis sin bhí fadhbanna le dromchla ghrinneill na farraige. In áiteachaa bhí sé ró bhog le portach doimhin faoi agus in áiteanna eile bhi fána chlaonais ar rófhána é. Rinneadar múnla nó mionsamhail oibríoch den suíomh le coincheapa éagsúla a thriaileadh. Nuair a bhí sé seo déanta acu bhíodar reidh leis an obair ceart a dhéanamh!

Neart carraigeacha

Rud a chuir go mór leis an gcostas ná an cinneadh a rinne an Bórd Pleanála gan cead coincréid a úsáid leis an tonncosc, 550m ar fháid, a thógáil. Mar sin bhí ortha carraigeacha móra a úsáid. Ach ní raibh cead acu chuir isteach ar dhúlra an oileán féin mar is áit caomhnaithe spisialta (SAC) é Inis Mór. Mar sin bhí ortha iad a fháil ón mórthír.

Chuireadh leis an gcaladh a bhí ann le breis is céad bliain ionas go mbeidh na turasóirí sabháilte ón gnáth obair iascaireachta agus tionscalaíochta a bhíonn ar siúl ar chéibh gnóthach agus rinneadar an deisiúchán ar an sean céibh.

Bhí an-chuid pléascadh agus druileáil mar a bheitheá ag súil leis ach bhí ortha bheith an-chúramach gan chuir isteach ar an ndúlra, rónta agus eile a bhíonn sa bhfairrge sa cheantair sin.

Calafort Chill Rónáin 2011

Cuireadh críoch leis an dtógra ina iomláine sa bhliain 2011. Bé an tionscadal is mó a tógadh riamh ar oileán sa stát é.

D’éirigh leis an tionscadal seo an gradam “Engineering Project of the Year 2012” a bhaint amach, bunaithe ar vótáil poiblí, sa chomórtas “Engineers Ireland Excellence Awards”, comórtas oscailte don phobal ar fud na tíre. I measc na tógraí a bhí istigh don duais áirithe seo bhí Foirgneamh Titanic, Béal Feiriste, Skyline Páirc an Crocaigh agus Ionad Chuairteoirí Chlochán an Aifir i dtuaisceart Chontae Aontroim. Bé vótáil ón bpobal a shocraigh an toradh ar an gcomortas seo.

Tá mé ag súil le dul isteach go hInis Mór i rith na bliaina leis an éacht mór innealtóireachta a fheisint mé fhéin.

Deireadh nós!

Seo litir a chuir mé agus a foilsíodh san eagrán deireannach de Gaelscéal (agus níos deanaí i Nuacht 24.

Cupán cáife agus Gaelscéal...

A chara, Bhí sé de nós agam cúpán mór láidir caifé a bheith agam agus Gaelscéal a léamh gach seachtain. Bhí neart le léamh inti agus is ansin a fuair mé an-chuid eolais faoi a bhí ag tarlúint sa saol Ghaolach thart timpeall na tíre. Rud tábhachtach, dar liom, ná an dearcadh a bhí ag roinnt de bhur n-iriseoirí sa Sé Chontae, dearcadh nach bhfuil ag na meáin Bhéarla ná fiú ag TG4 ná R na G. Ní thuigim an cinneadh caolaigeantach atá déanta ag Foras na Gaeilge, nó sa saol níos leithne céard atá ar siúil ag an Rialtas. Léiríonn na cinntí atá déanta , nó nach bhfuil á dheanamh acu, an neamh-shuim agus an easpa tuisceána ar chúrsaí teanga agus ar chúrsaí phobail. Guím gach rath ar an fhoireann bheag dhíograiseach a bhí ag Gaelscéal. Tá muid go léir go mór faoi caomhaoin agaibh. Go raibh míle maith agaibh Eoin Ó Riain Conamara

Seo píosa ón Gaelscéal deiridh inné:

"Cuireadh Gaelscéal i gcré na cille ag 18:00 aréir. Tá go leor irisí agus nuachtáin breátha thíos sa reilig chéanna, i mbun díospóireachta go deo.....

"I ndeireadh na dála, bhí conradh ann idir Thorann na dTonn, úinéir Ghaelscéal, agus Foras na Gaeilge. Faoi choinníollacha an chonartha sin, bhí Gaelscéal le bheith ag díol 9,000 chóip faoin am seo.

Ní raibh ná aon bhaol air agus ní bheadh choíche.

Mar sin de, tá an conradh briste, tá deireadh curtha leis, tá ré Ghaelscéal thart. Sin é."

An mbeidh nuachtán eile Gaeilge mar chomharba at Inniú, Anois, Lá, Foinse, Lá Nua, agus Gaelscéal. Ag Dia amháin atá a fhios mar is léir nach bhfuil a fhios ag Foras na Gaeilge!

Na cáirde ag damhsa!

Tá sé fógraithe ag an gcoiste náisiúnta de Chairde Rince Céilí na hÉireann go mbeidh an 5ú deireadh seachtaine náisiúnta den rince céilí á reachtáil acu san Ionad Comhdhála agus Spioradálta i Dromantine, Co. an Dúin ón 3-5 Bealtaine 2013. I measc na n-imeachtaí a bheidh ar siúl thar an deireadh seachtaine beidh trí Fhíor-Chéilí, Fíor-Chéili na nÓg, cainteanna, cúrsa traenála do dhaoine gur mhaith leo rince céilí a mhúineadh, ceardlanna rince céilí agus Aifreann dátheangach.

Tá lóistín ar ard-chaighdeán ar fáil ar an láthair don deireadh seachtaine iomlán nó beidh fáilte roimh dhaoine teacht chuig na h-imeachtaí a oireann dóibh fiú muna bhfuil siad ag fanacht don deireadh seachtaine. Táthar ag glacadh le háirithintí don lóistín anois.

Beidh daoine ag teacht ó ghach chearn den tír agus thar lear don teacht le chéile seo a bhíonn ar siúl uair amháin gach trí bliana. Tá tuilleadh eolais faoin eagraíocht agus faoin deireadh seachtaine ar fáil ar an suíomh acu nó ón Rúnaí Náisiúnta Eilís Ní Mhearraí ar 087-2770873.

Ardú meanma!

Rinne mé tagairt don earrach le deanaí nuair a roinn mé pictiúirí de sceathrag froig a bhí le feiscint i linn agus muid amach ag siúlóid seachtain ó shin. Inniú tá comhartha eile sa gharraí ós comhair an teach s'againne.

Lus an chromchinn cróga a tháining amach ar a chuairt bliaintúil chugainn. Túar eile dhóchas, ó thaobh aimsire de pé scéal é. Cuireann sé i gcuimhne dom mach mbeidh lá Lúis an Chomchinn ag linn i bhfad - an 22ú lá Márta 2013 i mbliaina. Seo lá ina bhailítear airgead ar son Chumann Ailse na hÉireann (Béarla) agus i mbliaina táid ag comóradh caoga ón gcéad lá a bhí ann i 1963.

Comhartha le ardú meanma a thabhairt do dhuine. Tá Dia láidir!

Gradam Ceoil 2013

Is ar an mboscadóir cáiliúil as Dún na nGall Dermot Byrne a bhronnfar Gradam Ceoil 2013. 

Dermot Byrne

Fógraíodh sin agus duaiseoirí eile na bliana ag ócáid i Luimneach aréir. Tá ardmheas agus cáil ar fud an domhain ar Dermot, ball den ghrúpa aitheanta Altan le fada.

Tugann Gradaim eile na bliana seo aitheantas do cheoltóirí agus d’eagras a bhfuil gean orthu agus urraim dóibh: cumadóir agus fidléir as Tír Chonaill a bhí mar bhall bunaithe den Bothy Band, amhránaí binn ildánach as Corca Dhuibhne a bhfuil cáil an cheoil ar mhuintir ar fad, fear as iarthar an Chláir a bhí ina bhall bunaithe de Cheoltóirí Chualann agus de na Chieftains, fidléir óg as Muineachán agus eagras ar éirigh leis uirlis a bhí a mbaol báis a tharrtháil agus a chur chun cinn go héachtach.

Seo duaiseoirí Ghradam Ceoil TG4 Ceoil 2013:

• Gradam Ceoil: Dermot Byrne
• Ceoltóir Óg: Dónal McCague
• Gradam Saoil: Michael Tubridy
• Cumadóir: Tommy Peoples
• Amhránaí: Séamus Ó Beaglaoich
• Gradam Aitheantais: Na Píobairí Uilleann

Gheobhaidh siad ar fad duais airgid agus píosa speisialta dealbhóireachta a coimisiúnaíodh ó John Coll. Coiste neamhspleách a roghnaíonn na gradamóirí. Bronnfar na Gradaim ag Coirmcheoil agus Duaisbhronnadh i gCeoláras na hOllscoile, Luimneach ar an Satharn 30 Márta 2013, á chur i láthair ag Aoife Ní Thuairisg agus Páidí Ó Lionáird. Craolfar ar TG4 an oíche dar gcionn, Domhnach Cásca. Tá an ócáid sin á heagrú mar chuid de agus le tacaíocht ó Thóstal Éireann 2013 agus beidh maithe go leor i láthair mar bhronntóirí agus ag seinm ar an oíche.

Deir Ardstiúrthóir TG4, Pól Ó Gallchóir gur “deis luachmhar é Gradam Ceoil TG4 ár meas a léiriú ar ealaíontóirí cumasacha a shaibhríonn agus a cheiliúrann ár n-oidhreacht luachmhar cheoil, i láthair a gcairde féin agus trí mheán na teilifíse agus an Idirlín.”

Deir Jim Miley, Stiúrthóir Togra Thóstal Éireann 2013 go bhfuil áthas air go bhfuil an Gradam Ceoil agus an Tóstal ag obair as láimh a chéile. “Is dlúthchuid d’fhéiniúlacht na hÉireann é an ceol traidisiúnta,” a deir sé “ agus tuilleann ár gceoltóirí meas agus urraim don tír seo i ngach ceard den domhan. Is tóstal ar leith é an Gradam Ceoil agus is deas a bheith luaite leis.”

Léacht: Teilifís & twitter!

Tá cúrsaí teilifíse ag athrú go tapa le seirbhísí ar líne ag athrú an gaol idir an lucht féachana agus na cláir atá á gcraoladh. Sa chaint seo, eagraithe ag Foras Gnó na hÉireann, labhróidh Diarmaid Mac Mathúna faoi na dúshláin agus na deiseanna atá á gcruthú do chomhlachtaí. Úsáidfidh sé samplaí ó chláir ar nós Bród Club (Dhá Theangach) le Bernard Dunne chun na deiseanna don Ghaeilge a phlé freisin.

Is léiritheoir físe é Diarmaid Mac Mathúna a bhíonn ag obair ar an teorainn idir cúrsaí teilifíse agus gréasáin shóisialta ar líne. Oibríonn sé leis an gcomhlacht físe Agtel, agus i measc na cliaint aige tá RTÉ, an HSA agus KBC. Chruthaigh sé GaelSpell freisin, rud a thugann saineolas faoi leith dó ar chúrsaí teicneolaíochta agus saol na Gaeilge.

"Teilifís agus Twitter: Gréasán nua agus Gréasán Gaelach?" le Diarmaid Mac Mathúna 19:30, Dé Déardaoin, 7ú Márta 2013 Cumann na nInnealtóirí, 22 Bóthar Cluaidhe, Baile Átha Cliath 4 Fáilte roimh chách, saorchead isteach.

Beidh an léacht craolta ar an ngréasán. Chun clárú chuige sin,
bain úsáid as an nasc seo.

Gníomh cosáin coisithe Chonamara

"Siúl, siúl, súil, a rúin," a deireann an amhrán ach go minic is gá na focal "go dteigh tú a mhúirnín slán" a chuir leo más ar bhóthair Chonamara atá do thrial!

Tá fhios ag madraí na sráide faoi crot bhoithre Chonamara. N'fheadair an fhuil fhios acu faoin easpa chosáin in an chuid áiteanna ann.

Tá gníomh á dhéanamh ag Coiste na Tulaigh na madraí a chuir ar an eolas i mí Márta tré Oíche na gCon a eagrú istigh i nGaillimh ar an  gcead Sathairn sa mhí sin. Beidh slua ag dul soir ann le craic a bheith acu agus airgead a sholáthar do thógra le cosán ó Áras TG4 siar chomhfada le cros bhóthar Bhaile na hAbhann. Is dócha gur comhartha ar an nganntanas maoine ón Rialtas é nach bhfuil an Comhairle Chontae sásta (nó ábalta?) íoch ar obair mar sin ó chiste na Chomhairle.

Eagraíodh ocáid ag chuir tosú leis an bhfeachtas ar an Aoine seo caite agus b'é laoch peile (nó caide) Chiarraí agus tráchtaire raidío agus teilifíse, Dara Ó Cinnéide, a sheol é. Bhí slua ón gceantair ann mar aon le hionadaí áitiul, mar an Seanadóir Trevor Ó Clochartaigh agus na Comhairleoirí Seán Ó Tuairisc agus Seán Ó Laoi. Bhí dhá cúnna ann lena a dtacíocht a theaspáint chomh maith!

Tá pictiúirí den ocáid le feiscint ar facebook anseo.

Bí ag breathnú le níos mó eolais faoin oíche spraoiúil seo ar an meáin soisialta agus eile!

Sceathrach - Comhartha earraigh!

Froganna ar a mbealach?

Amach ar siúlóid ar an mbóthar ó dheas inniú - bhí an maidin deas agus tirim, buíochas le Dia - bhí neart fuinte nó linntreoga inár slí.

Thug mé faoi deara i gceann acu go raibh rudaí beaga cosúil le glothach nó taipióca ag lonrach ann. Sceathrach froig a bhí ann, síol froganna atá ag feitheamh le briseadh amach ina torbáin beag dubh nó súmadóirí.

Comhartha eile ag rá linn go bhfuil an earrach tagtha.

Toisc go bhfuil siad uilig i linntreog ar an mbóithrín níl mé cinne gurb é an áit is fearr dóibh a bheith mar bhíonn corr charr nó tarrchóir ag teacht agus ag imeacht ar an mbóthar seo.

Deirtear liom go dtógann sé deich sheachtain ar shúmadóirí chun fás ina bhfroganna beaga.

Coimeádfaidh mé súil orthu pé scéal é!

Missale Romanum

Tíonóldh an t-ochtú cruinniú den gCoiste Sapienti le iniúcadh a dhénamh ar aistrúcháin nua an Missale Romanun i gCnoch Mhuire idir an 30 Lá Eanáir agus a 4ú lá Feabhra 203.

Bhí An Dr Ró Oirmh Michael Neary, Árdeapag Thuama mar cathaoirleach. Bhí An Dr Ró Oirmh Philip Boyce, Easpag Rath Bhóth, An Dr Ró Oirmh Brendan Kelly, Easpag Achadh Conaire, An Dr Caitríona Ó Dochartaigh, An Moinsíneoir James Ó’Brien, An tUas Brian Ó Donnchadha agus an tAthair Joseph Briody, Rúnaí, i láthair ag an gcruinniú freisin.

Rinne an coiste trácht ar fuílleach ábhair sa Mhissale Romanum, mar Aguisíní 2-5; Aifrinn Mhóideach; Aifrinn Deasghnathach; Coisreacháin Maighdean; Glacadh Módhanna Daoine Rialta, 7rl; Tiomóntas Eaglaise agus Altóir chomh maith le hAifrinn agus paidreacha le haghaidh riachtainisí agus ocáidí éagsúla. Luadh agus moladah arís ard-chaighdeán na dréachta tríd is tríd.

Cuireann an scrúdú seo deireadh leis an gcéim seo d’iniúcadh an dréachtaistriú ar an mbealach go críochnú An Leabhar Aifrinn Rómhánach go luath.

Tathar ag súil leis an gcéad cruinniú den gcoiste sa Róimh i mí Bealtaine 2013.