Comhartha na croise!

Bhí pictiúir de cros á chur thár n-ais ar sean-eaglais Chriostaí san Iaráic cúpla lá ó shin ar facebook agus cuireadh focail Salm 122 isteach im aigne!

Rinne mé gairdeas nuair a dúradh liom: “Rachaimid isteach i dteach an Tiarna.”

Tá ár gcosa ina seasamh cheana féin i do dhoirse, a Iarúsailéim.

Rinneadh cathair Iarúsailéim a thógáil go dlúth is go daingean.

Is chuici suas a ghabhann na treibheanna, treibheanna an Tiarna,
d’fhonn is go dtugaidís fianaise do Iosrael, agus buíochas don Tiarna.

Is ansiúd atá cathaoir an bhreithiúnais, cathaoir do theaghlach Dháiví.

Iarraigí síocháin Iarúsailéim a chur chun cinn; gura slán a dtugann taitneamh duit.

Síocháin go raibh laistigh de do mhúrtha, agus flúirse i do phálás.

Ar son mo bhráithre agus lucht mo pháirte, síocháin go raibh ionat.

Ar son teach an Tiarna, ár nDia, iarraim do leas.

Ta an méid sin smaointí istigh sna focail agus muintir Iaráic, an tSiria, an Talamh Naofa agus ceantracha eile nach iad ag fulaingt sna laethanta seo. Siad ár bráthaireacha 'sár siúracha, daoine daonna pé creideamh atá acu, atá ag fulaingt agus an fhaid is atá éinne acu ag fulaingt is cinnte go bhfuil muide ag fulaingt leo.

Mar a dúirt an Pápa le deanaí: Tá an ceart ag an duine daonna fóbartach éagórach a stopadh agus tá dualgas ar an bhfóbartach an t-olc atá á dhéanamh aige a stopadh!

Má chreideann mé gur leis an Tiarna an domhain ar fad ((Iarúsailéim sa salm!) nach ceart dom iarraidh air de ló is d'oíche "síocháin Iarúsailéim a chur chun cinn?"

Brón ar an mbás!

Nuair a bhí mé óg bhí an dán seo le foghlaim againn ar scoil - "Caoineadh isea an dán seo!" Is dócha gur bhog sé rud éigin i mo chroí agus gur thuig mé an luach atá againn sa teanga. Ar bhealach is de bharr na rannaíochta seo atá an grá dár dteanga i mo chroí go fóill níos mó ná caoga bliain ó shin.

Ochón! a Dhonncha, mo mhíle cogarnach, fén bhfód seo sínte;
Fód an doichill ina luí ar do cholainn bhig, mo loma-sceimhle! 
Dá mbeadh an codladh so i gCill na Dromad ort, nó in uaigh san Iarthar
Mo bhrón do bhogadh, cé gur mhór mo dhochar, is ní bheinn id’ dhiaidh air

Is feoite caite ‘tá na blátha scaipthe ar do leaba chaoilse
Ba bhreá iad tamall ach thréig a dtaitneamh, níl snas ná brí iontu;
Is tá an bláth ba ghile liom dár fhás ar ithir riamh ná a fhásfaidh choíche     
Ag dreo sa talamh, is go deo deo, ní thiocfaidh ag cur éirí croí orm.

Och a chumannaigh! Nár mhór an scrupall é an t-uisce do do luascadh,
Is gan neart i do chuisleannaibh ná éinne i ngaire duit a thabharfadh fuarthan
Scéal nár tugadh chugam ar bhaol mo linbh ná ar dhéine a chruatain –          
Ó! Is go rachainn go fonnmhar ar dhoimhin-lic Ifrinn chun tú a fhuascailt.

Is cosúil gur fear as Chiarraí* a scríobh é agus é ar deoraíocht i Springfield (Mass, SAM.) Bádh a mhac óg, dhá bhliain deag tá mé ag ceapadh, agus scríobh sé an dán seo. Sílim gur fhoilsigh an Piarsach an dá seo sa **Chlaíomh Solais sa bhliain 1906 ach chuile seans go bhfuil dul amú orm.

Pé sceal é is dán álainn é atá íontach brónach.

*Pádraig Ó hÉigeartaigh a bhí ar údar an dán seo agus tá beathfhaisnéis gearr anso scríofa ar shuíomh ainm.ie.

**Ó scríobh mé é seo sa bhliain 2014, tá alt taighde  ar an dán álainn seo scríofa ag Síofra Aiken i gComhair. I bhfocal an Phiarsaigh féin: ‘An dán is deise agus is fileata san Nua-Ghaedhilg!'
EAGRÁN 2 | ALT TAIGHDE | DOI: https://doi.org/10.18669/ct.2016.01

Clisteacht ó Bhaile na hAbhann le feiscint ar fud na cruinne!

D’fhógair TG4 le déanaí go bhfuil trí thogra nuálach curtha i gcrích agus seolta aige a thugann straitéis dhigiteach na seirbhíse go suntasach chun cinn.

Tá Aip nua seolta aige do theilifíseán chliste agus ar fáil beo feasta ar theilifíseáin de dhéantús Samsung, Philips, Opera TV, Foxxum, Toshiba agus ar fáil ar Google TV freisin. Tá siad curtha faoi bhráid agus á meas freisin ag na mór-dhéantúsóirí eile, LG agus Panasonic.

Deir Stiúrthóir Teicniúil TG4, Neil Keaveney go léiríonn Aip nua TG4 do theilifíseáin chliste na mór-dhéantúsóirí go bhfuil an tseirbhís ag coinneáil bord ar bhord leis an nua-theicneolaíocht agus ag cinntiú go bhfuil ábhar an chainéil ar fáil don lucht féachana ar na hardáin ar fad is ansa leo.

Togra mór eile atá curtha i gcríche is ea an leagan nua-chóirithe, feabhsaithe de Sheinnteoir TG4 atá ar fáil anois ar an mbrabhsálaí ar aon ghaireas. Ba ag TG4 is túisce a bhí Seinnteoir teilifíse in Éirinn (2002) agus is í foireann TG4 féin sa gCeannáras i mBaile na hAbhann a dhear agus a chruthaigh an Seinnteoir. Cuireann an nua-chóiriú is deireanaí ar chumas an úsáideora a sheinnliosta féin a chruthú. Cor nua eile is ea go mbeidh sruth leanúnach ábhair ar fáil ón Seinnteoir feasta aon áit ar domhan (ach cuirfear ábhar malartach ar fáil in aon áit go bhfuil srianta cearta ceangailte ar TG4 a choscann ábhar áirithe a sholáthar d’úsáideoirí nach bhfuil in Éirinn).

Leagan feabhsaithe, nua-chóirithe de Aip TG4 don iPad é an tríú togra atá curtha i gcrích le gairid. Beidh seo ar fáil ón App Store le híoslódáil, saor in aisce ar fud an domhain. Cuardaigh “TG4” san App Store nó pé áit óna bhfaigheann tú Aipeanna. Cuireann an Aip nua ar chumas úsáideora iPad féachaint ar bheo-chraoladh TG4 agus ar an gcartlann clár ón Seinnteoir freisin. Seo an Aip is deireanaí ó TG4, sa mbreis ar an 7 Aip Gaeilge do pháistí (agus foghlaimeoirí) tá forbartha agus eisithe go dtí seo. Fágann seo go bhfuil TG4 ar an bhforbróir Aipeanna Gaeilge is forásaí ar fad.

Deir Stiúrthóir Aschur TG4 gur céimeanna tábhachtacha chun cinn iad na forbairtí seo ar an gconair dhigiteach. “Is ar ghairis chliste atá go leor den lucht féachana ar fud an domhain ag triall, agus ní foláir do TG4 a bheith ar fáil ar an hardáin is mó a bhfuil éileamh orthu, más áil linn bheith i lár na hiomaíochta sa ré nua dhigiteach seo. Tig le gach duine, aon áit, uair ar bith ábhar den scoth a fháil ó TG4 anois, agus táimid cinnte go mbeadh tairbhe leis na nascanna nádúrtha seo idir an teanga agus an teicneolaíocht.”

Clár Fhéile na bhFlaitheartach! 30-31 Lúnasa 2014

Ag comóradh Tomás agus Liam Uí Fhlaithearta!


Dé Sathairn 30 Lúnasa 2014
10.30 Fágfaidh an bád farantóireachta Ros a’ Mhíl ar a bealach go Cill Rónáin.

11.15 Sroichfidh an bád Cill Rónáin. Beidh bus ar fáil taobh amuigh den oifig turasóireachta le daoine a thabhairt go Killmurvey House (beidh costas réasúnach le n-íoc).

12.30 - 2.00 Kilmurvey House.
(Beidh tae agus caife ar fáil le ceannach.)

Osclóidh Cathaoirleach Chumann Liam agus Thomáis Uí Fhlaithearta, Seosamh Ó Cuaig, an scoil.

THE BRUTAL TRUTH, THE SLAUGHTER OF THE POOR:
Léacht i mBéarla ó Theo Dorgan, file, scríbhneoir, eagarthóir, aistritheoir, láithreoir cláracha ealaíona agus ball d’Aosdána.
Caithfidh Theo Dorgan súil ar an gCéad Chogadh Mór agus scrúdóidh sé téamaí atá i scríbhinní Liam Uí Fhlaithearta, go háirithe ina úrscéal, “The Return of the Brute”. Beidh díospóireacht ann ina dhiaidh.

2.00 Lón ar fáil i mbialanna in aice láimhe.

3.30 Bus ar fáil go dtí uaigh Thomáis Uí Fhlaithearta i gCill Éinne. (Táille le n-íoc)

4.00 Cuimhneachán ag uaigh Thomáis Uí Fhlaithearta.

• Caint ghearr ó Sheosamh Ó Cuaig.
• Léifidh Fionnghuala Ní Choncheanainn sliocht as leabhar Thomáis, "Aranmen All."
• Casfaidh Déirdre Ní Chonghaile ceol ar an veidhlín.
• Treasa Ní Mhiolláin amhrán.

8.00 Árainn ar an stáitse.
Léifidh Aisteoirí Chois Fharraige an t-aon dráma a scríobh Liam Ó Flaithearta, "Dorchadas." I Scoil Fhearann an Choirce a bheas sé sin . Beidh díospóireacht ann ina dhiaidh.

Dé Domhnaigh 31 Lúnasa

12.00. Léacht Tí Joe Mac i gCill Rónáin
Páipéar deirenach Thomáis Úi Fhlaithearta: 
Léacht ó Éamon Ó Ciosáin as Ollscoil Mhaigh Nuad. Tabharfaidh Éamon cuntas ar na haltanna a scríobh Tomás sa nuachtán radacach Gaeilge “An t-Éireannach” 1934-37.

Beidh díospóireacht ann ansin faoi cheannas Sheosaimh Uí Chuaig faoin dteideal “Mícheál Ó Maoláin –ceardchumannach as Árainn.”
Déantóir scannán agus craoltóir é Seosamh Ó Cuaig.

Táille na Scoile: 
€3.00 ar gach imeacht aonair,
€10,00 ar na himeachtaí ar fad;
in aisce do bhaill a bhfuil a dtáille ballraíochta reatha íoctha acu.
Fógrófar a mbeidh le n-íoc ar an gcóras iompair níos deireanaí.

Beidh lón ar fáil i mbialanna in aice láimhe.

Seolfaidh an bád farantóireachta ar ais go Gaillimh ag 5.00pm agus ag 6.30pm
Tuilleadh eolais: Seosamh Ó Cuaig 087-2194247

Mar a labhair Joe Steve i 1974! #OnaG74

Chun brú a chur ar Chonradh na Gaeilge é a bhogadh amach as an nGalltacht cuireadh Oireachtas Na nGael ar bun i Ros Muc i 1970, i dTír An Fhia i 1971, i gCorca Dhuibhne i 1972 agus i gCill Chiarán i 1973. D'éirigh leis an bhfeachtas agus reáchtáladh Oireachtas Na Gaeilge 1974 i gCois Fharraige (Conamara). Ó shin ar aghaidh bíonn an tOireachtas ag bogadh suímh ó bhliain go bliain agus é ag dul ó neart go neart.

Joe Steve i 1974 agus 2014

Bé Joe Steve Ó Neachtain a rinne aitheasc na h-oscailte ag Oireachtas na Gaeilge 1974, sa bPoitín Stil ar an Aoine, 6 Meán Fómhair 1974. Agus ar shuíomh  Chumainn Forbairt Chois Fharraige tugann sé cuireadh don saol Fodhla teacht go Chois Fharraige ag comóradh na h-ocáide.

Seo mar a labhair sé ina a aitheasc oscailte sa bhliain 1974. (Is féidir éisteacht leis ar chraoladh de chuid Raidío na Gaeltachta ar an suíomh chomh maith.)

"Céad míle milliún fáilte roimh gach mac is iníon máthar agaibh as cheithre airde na tíre.

Fáilte go Cois Fharraige, go Cois Caoláire, go Cois Carraige, go cois aibhne, go cois locha, go cois sléibhe, go ceartlár na Gaeltachta, go dtí rútaí aibí na teanga Gaeilge, go dté bhur dturas chun sochair agus chun tairbhe daoibh. Go mba seacht fearr a théas bhur dturas chun tairbhe do mhuintir an cheantair seo. Beidh sibh ar feadh seachtaine i measc muintir atá cúthail, umhal agus ar bheagán onóra. Muintir atá lách, fáilteach, fial, flaithiúil agus gáireach. Seanmhuintir a d’fhulaing cruatan agus a changail cír ar bhochtanas, óg mhuintir a dhúisigh.

Scór bliain ó shin b’í an iothlainn, an tom, nó cró na mbéithígh a bhí mar leithreas ag 95% de mhuintir an cheantair seo. Ba é an buicéad nó an ceaintín a thógadh isteach uisce te agus uisce níocháin. Ba é an faocha, an báirneach, an scadán goirt, an fata agus braon leamhnachta a t-anlann ab fhairsinge. Ba í an imirce a bhí mar aidhm ag gach malrach scoile. Bhí an ceantar cosúil le monarcha mór amháin ag togáil clainnne le h-ollmharú thar sáile. An bhféadfadh duine ar bith agaibh gan a bheith bródúil as muintir a tháinig chomh fada seo chun cinn le scór bliain? Muintir a chuir deireadh le goirteanas as súl na ndeorachtaí, tré mhonarchain a éileamh agus a fháil. Muintir nach raibh sásta le geallúíntí ach a chuir uisce reatha ar fáil lena gcuid allais féin. Muintir atá anois ríméadach as a bheith ábalta an fhéile mhór seo a reáchtáil ina gcenatar féin. Muintir nach bhfuil ach ag tosnú ag borradh agus nach staonfaidh dá n-iarracht nó go mbíonn siad féin go h-iomlán ina máistrí ar a ngnóthaí.

Tá muid faoi chomaoin ag an gCumann Forbartha, tá muid faoi chomaoin ag an gComharchumann agus tá an ceantar faoi chomaoin ag lárchoiste an Oireachtais i mBleá Cliath a thug chuile chabhair agus chuile chúnamh go fonnmhar.

onagbad1aTá seachtain mhór anois romhainn, seachtain ghaelach spóirtiúl. Níl de chumhacht agam é a chur de gheasa oraibh ach cuirim parúl oraibh, coinnigh an tseachtain gaelach spóirtiúil. Le ceol nó le hól ná cloisim buille ná bagairt, sciolladh ná feannadh a bheith mar ábhar náire go brách ag ceachtar agaibh.

Sé samhail an Oireachtais seo ach crann a bhí ag fás i mBleá Cliath le leathchéad bliain. I ndeireadh na bliana seo caite, tosnaíodh ag bogadh rútaí an chrainn de réir a chéile. Ó fhréamh go fréamh is ó chraobh go craobh hardaíodh an crann ollmhór trasna na tíre. Faoi láthair tá rútaí an chrainn ag baint greim amach i nDúrabán Gaelach Chois Fharraige. Is beag an siota a leagfadh é.

Sibhse gur meas libh an Ghaeilge, sibhse gur meas libh an Ghaeltacht, sibhse gur meas libh an fhéile seo, cruinnigí timpeall an chrainn, cuirigí bhur ndroim mar thaca is spreacadh leis. Cosnaigí géagáin na mblianta agus craobha úra na bliana seo ar an gcuaifeach gallda is ar an stoirm aineolais a d’fhág is atá ag fágáil na Gaeltachta chomh cúng is atá sí…

Os ar mo chrann a tháinig leac oighre na mblianta a bhriseadh, santaím uair na hachainí. Guím dea-chomharsanacht agus fáilte chun féile, a mhuintir uile na hÉireann.

Fógraím go bhfuil an chéad mhaidhm de rabharta stairiúil Oireachtas ’74 tar éis briseadh ar Chois Fharraige."

Tá comóradh Oireachtas na Gaeilge 1974 i gCois Fharraige le bheith ar siúil 24 - 28 Meán Fomhair 2014.

Dearmad agus dearmad!

Tá diospóireacht ar siúl faoi an gcomóradh atá á dhéanamh sa tír seo ar an gCogadh Mór nó Céad Cogadh Domhanda. Deireann daoine ar thaobh amháin go bhfuil an iomarca á dhéanamh de ag an Rialtas agus na Nuachtáin. Daoine eile a deireann gur dream ceilte, a bhfuil dearmad déanta ortha le fada agus gur cóir na nÉireannaigh a fhreagair glaoch John Redmond agus a fuair bás dá bharr a chomóradh.

Ar bhealach is ar mhíamharaí an t-saol a athríodh meon an phobail idir 1914 agus 1918 de bharr Éirí Amach na Chásca agus níos mó ná sin mar gheall ar an mbealach a rinne Rialtas na Ríochta Aontaithe praiseach den bua a bhí acu ar lucht an éirí-amach tré na ceannairí a cuir chun báis láithreach, go mór mór Séamus Ó Conghaile!

Ach sin stair. Deineadh dearmad ar laoich an cogaidh agus deineadh naomh de laoich an Éirí Amach. Anois tá fhios againn i bhfad níos mó faoi agus go bhfuair na mílte bás sa chogadh tragóideach sin. Ní ceart dearmad a dhéanamh ar an íobairt a rinne siad siúd ar mhacaire Fhlóndras.

Tá an airgóint spéisiúil áfach mar uaireanta feictear dom más rud fíor Ghaelach atá le comóradh ní cuimnítear air nó deintear cuimhne air ar bhealach a chuireann i bhfolach é.

Cá bhfuil Cluain Tarbh? Cá bhfuil Brían Boróimhe? 

Mar shampla míle bliain ó sin thárla an cath is cáiliúla i stair na tíre - Cath Chluain Tarbh. Bhfuil stampa éisithe sa tír seo i gcuimhne air? Níl! Ina ionad cuireadh dhá stampaí ag comóradh "Oidhreacht Lochlannach!" (Béarla)

Tá fhios againn nach raibh a thárla i gCluain Tarbh chomh simplí sin. Ní bua na nGael ar na Lochlainnaigh a bhí ann mar bhí Lochlainnaigh ar thaobh Bhriain agus Gael ar an taobh eile. Mar sin féin i gcuimhne na ndaoine anuas ón t-am sin go dtí an lá atá inniú ann, bhí an cath sin an tabhachtach agus Brian Boróimhe "Impire na nGael" go láidir ina n-aigne. Cén fáth nár éisíodh stampa á chomóradh ina thír dhuchais?

Tá tír amháin in aice linn a bhí sásta comóradh a dhéanamg ar Laoch Dhál Cháis. Ar an lá céanna agus a d'éisigh An Post na stampaí oidhreachta d'eisigh Oifig Phoist Mhannan stampa i onóir na h-ocáide le Brian feín ag gríosadh a saighdiúirí.

Deireann an oifig ansin, "The Battle of Clontarf is a key event in history that has shaped the future of Ireland and of course the Isle of Man. These stamps pay a great tribute to the memory of the battle and King Brian Boru. We are very pleased to be able to offer our collectors such an important piece of history.”

Mar focail scoir d'éisigh stampaí sa bhliain 2002 ag comóradh ríocht Bhriain "Imperator Scotorum." Ceaptar gur sa bhliain 1002 a ghlach sé cumhachta mar Árd Rí ar Éireann.  B'fhéidir gur cheap An Post gur leor sin?

2002