Dhá h-imeacht

Sop nó Solamar

Bhí mé i mBaile Átha Cliath i rith na seachtaine agus d'éirigh liom dul chuig dhá himeacthtaí nuair a bhí mé ann.

Léacht Nollaig Uí Ghadhra a bhí ar siúl in Seomra na Cruinnithe (ar dheis)Acadamh Ríoga na hÉireann ar an Máirt agus bé Saothrú na Gaeilge ar Nuachtáin Náisiúnta Bhéarla na hAoise Seo Caite: Sop nó Solamar? an téama a bhí mar ábhar ag an Ollamh Nollaig Mac Congáil (ar dheis) ó Olscoil na hÉireann Gaillimh ar an oíche.

Mar a dúirt Pádraigh Mac Fheargusa Uachtarán Chonradh na Gaeilge, a d'eagraigh an oíche: “Is tráthúil an téama a roghnaíodh don léacht chuimhneacháin seo ar iriseoir mór Gaeilge, Nollaig Ó Gadhra, fear a chaith saothar saoil ag soláthar do na meáin, na meáin chlóite ach go háirithe, agus ag tráchtaireacht orthu. Is íoróineach an scéal é, ámh, gurb é an Irish Times amháin, de na nuachtáin náisiúnta laethúla, a chuireann altanna rialta i nGaeilge ar fáil dá léitheoirí inniu agus tá moladh ag dul dóibh as sin.

Bhí an léacht an-suimiúil mar thug an léachtaí léargas ar ghluaiseacht na Gaeilge agus saol na Gaeltachta mar a tuarascíodh agus a léiríodh iad sna meán-chló san am atá thart. In an-chuid den taighde atá deanta ar chursaí Ghaeilge agsu na Gaeltachta deintear dearmad ar an bhfoinse luachmara seo mar léiriú ar meoin agus tuairimí an pobal i gcoitinne seachas meoin agus tuairimí "luch na gluaiseachta" Thug sé an chuid samplaí de phíosaí ó na nuachtáin i rith an chéid seo caite.

Más sop atá anois le fáil ó nuachtáin Béarla an lae inniú ba solamar a fuair mé ag a ocáid eile ar a fhreastail mé ar an Aoine.

Bhí Oíche Chultúir eagraithe ag Comhairle Chathrach Bhaile Átha Cliath agus mat chuid de sin bhí léitheoireacht poiblí filíochta ar seo i Labharlann agus Cartlann na Cathrach ar Sráid na bPiarsach. Páirteach ann bhí scríobhneorí ón Oscar Wilde Creative Writing Centre (Coláiste na Trionóide), agus Cumann Scríbhneoirí Úra na Gaeilge (Olscoil na hÉireann Baile Áthat Cliath)mar aon le ceolteoirí, mic léinn ó Cheol-Acadamh Ríoga na hÉireann a cur go mór leis an oíche.

Cé nach raibh mé ann ach ar feadh uair go leith ba leor san chun blaiseadh fháil ar an oíche. Nuair a tháinig mé ar dtús bhí beirt ceoltoirí ar an stáitse ag seinnt ceol, duine ar na píob agus duine eile ar an bhfidil. Ba deas mar tús leis an oíche é.

Ansin bhí beirt léitheoirí ón Oscar Wilde, duine amháin a léigh caibidil as leabhar atá á scríobh aige agus ansin cailín a léigh píosaí óna a cuid filíochta féin. Cheap mé go raibh an caighdeán maith go leor ach nach raibh mórán beocht ionta. B'fhéidir go bhfuil sé deachair ar údar a chuid oibre féin a léamh go heasca ceolmhar.

Ansin bhí beirt ón na scríbhneoirí úra (ar dheis). Ba spéisiúl an dá dream a chuir i gcodarsnacht lena chéile. Bhí beirt údair óg tarraingteach ag léamh, lán de bheocht agus fuinnimh. Bhí fadhb acu mar bhí an-seans nach dtuigfidh gach éinne céard a bhí á rá acu ach rinneadar iarracht miniú a thabhairt ar a chuid saothair. Ar dtús léigh Caitríona Ní Chléirchín, Léachtaí i UCD, dánta dá cuid, dánta gearr agus haikuanna, a bhí lán de bheocht mar bhí fhios aici conas í fhéin a chuir i láthair agus miniú na focail agus na dánta a thabhairt, fiú dóibh siúd a bhí ar bheagán Gaeilge. File eile, Scott de Buitléar, craoltóir atá ag déanamh máistreacht i Scríobh agus Cumarsáid na Gaeilge i UCD a léigh ansin. Bhí bealach eile aige a chuid filíochta a mhiniú. Thug sé cuid de chúlra na dánta dúinn sular athraigh sé iad. Agus d'athraigh sé iad le mothú agus le paisean fiú.

Mar a dúirt mé bhí orm imeacht lua go leor ach is cosúil go raibh an-oíche roimh na daoine a d'fhán.

Agus na píosaí filíochta a thaitn liom is fearr? Bhí dhá ceann ó pheann Scott a thaitn liom, go mór mór ceann leis an ainm "Dall" a bhí an mhothú i ngach focal den dán seo dár liom. An tárna ceann ba dhán álainn grá é, "Is leatsa mo chroí." (Tá an-chuid dá chuid dánta ag Scott ar a bhlag aige. Ní raibh mé i ndán cinn ag Caitríona a aimsú.