30.5.13

Seasca bliain ar Chomolungma!



Hillery & Tenzing
Nuair a bhí mé óg b'iad na gaiscígh nó na laocra is mó dom ná an bheirt a chéad sheas ar bhárr Chomolungha ar an lá seo, 29/30 Bealtaine 1953. Tenzing Norgay, Nepeálach agus Edmond Hillery ón Séalainn Nua.

I mBéarla báisteadh Everest ar an sliabh seo ag na Sasanaigh ar chúiseann éagsúla mar a léirítear ar an suíomh Wiki: Mount Everest. (Béarla) tá an-chuid ainmneacha eile tugtha air an sliabh árd seo, suite idir an Neipeal, An tSín agus an Tibéid

Tá saol Tenzing Norgay ar Wiki agus Hillery ar an suíomh céanna (Béarla). Mar laochra níor chliseadar ar an tideal san i mo shúile. Go mór mór Hillery a chait an chuid is mó dá shaol ag obair ar shaol na Sherpa, náisiún Tenzing, a fheabhsú. Ba laocra domsa siad go lá a mbás, Tenzing sa bhliain 1986 agus Hillery sa bhliain 2008.


29.5.13

Forbairt Naoínraí Teo ar chlár Primetime RTÉ

Is fada ó chonaic mé an méid tuíteanna nó tráchtanna ar facebook is a bhí ar an clár ar pháistí i naíolanna a bhí ar sheirbhís Béarla RTÉ Primetime aréir. Ar maidin d'éisigh Forbairt Naoínraí Teoranta ráiteas ag éirí as an gclár. Tá an ráiteas féin le fáil i bhfoirm pdf ar suíomh na heagraíochta féin!

"Is ábhar buartha d’earnáil luathbhlianta na hÉireann an méid a bhí le feiceáil ar chlár Primetime 28 Bealtaine 2013. Níl na droch-chleachtais a bhí le feiceáil ar chlár na hoíche anocht inghlactha i suíomh luathbhlianta ar bith. Ardaíodh neart ceisteanna gur gá tabhairt fúthu sa tréimhse amach romhainn agus é sin a dhéanamh i gcomhpháirt le chuile geallshealbhóir san earnáil, idir eagrais stáit, eagrais dheonacha, thuismitheoirí agus seirbhísí luathbhlianta.


Bíonn Forbairt Naíonraí Teoranta (FNT) ag obair le naíonraí lasmuigh den Ghaeltacht ag tabhairt tacaíochta, cúnaimh agus scileanna do na naíonraí sin chun caighdeán an chúraim agus luathoideachais sna seirbhísí luathbhlianta a ardú. Tugann FNT chuile tacaíocht do na naíonraí ionas gur féidir leo cloí leis na Rialacháin um Chúram Leanaí (Seirbhísí Réamhscoile), 2006, agus dul i ngleic le hAistear, Creatchuraclam na Luath-Óige, agus le Síolta, an Chreatlach Náisúnta Cáilíochta d’Oideachas na Luath-Óige. Cuirtear an tacaíocht seo ar fáil trí chuairteanna comhairliúcháin ó Oifigigh Forbartha FNT, féilire oiliúna leathan agus cuimsitheach agus trí bholscaireacht agus ionadaíocht a dhéanamh ar son phobal na luathbhlianta Gaeilge.

Molann FNT do gach naíonra eolas a roinnt go rialta agus go fial le tuismitheoirí, ar mhaithe na trédhearcachta agus an dea-chleachtais. Fáiltíonn Forbairt Naíonraí Teoranta féin roimh theagmháil agus fhiosrúcháin ó thuismitheoirí ar ábhar ar bith a bhaineann le seirbhísí naíonraí.

Tá Forbairt Naíonraí Teoranta ag obair leis an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige, le Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte agus le páirtnéirí uile na hearnála chun ardchaighdeáin a chur chun cinn i ngach ghné d’obair sheirbhísí luathbhlianta na tíre. Tá ról lárnach á ghlacadh ag FNT i ndréachtadh, i bhforbairt agus i seachadadh an chur chuige nuabheartaithe do Chosaint Leanaí, i gcomhthéacs an Bhille Tús Áite do Leanaí, 2012. Is den riachtanas é go ndéanfaí infheistíocht in oiliúint agus san oideachas réamhsheirbhíse agus san fhoghlaim insheirbhíse d’oibrithe luathbhlianta, móide aitheantas cuí a chruthú don obair thábhachtach seo le leanaí óga.

Cuideachta dheonach uile-Éireann í Forbairt Naíonraí Teoranta a thacaíonn le seirbhísí, cúram agus oideachas trí Ghaeilge a chur chun cinn do pháistí ó aois an chliabháin ar aghaidh. Cuireann Foras na Gaeilge agus an Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige maoiniú ar fáil d’Fhorbairt Naíonraí Teoranta."

12.5.13

An trá agus an tsíoraíocht ar Inis Oírr!

Ar an Satharn 18 Bealtaine ag 3pm beidh an taispeántas An Trá agus an tSíoraíocht á sheolah in Áras Éanna in Inis Oírr. Is í an t-oifigeach ealaíne le hEalaín na Gaeltachta (UnaG),  Muireann Ní Dhroighneáin a bhéas mar aoichainteoir.

Seo saothar nua leis an ealaíontóir Nuala Ní Fhlathúin (ar dheis) sraith oibre a coimisiúnadh go speisialta d’Fhéile Phléaráca na bliana seo. Tarraingeadh na grianghrafanna don taispeántas seo le linn trí thuras go h-Inis Oírr i 2013, agus sé an tús phointe a bhí acu ná an gaol idir solas agus uisce, spéir agus talamh. Sa taispeántas in Áras Éanna beidh na céadta íomhánna fite le chéile agus leagaithe amach mar a bheadh cairpéad nó táipéis, iad curtha le chéile le píosaí beaga dealbhadóireachta chun nua-phátrún teibí a chruthú.

9.5.13

Dleatheach ach mícheart?

Is uirlis an-mhaol é an dlí áfach agus mar a theaspeáin Dónal Ó Conaill (agus sa chás seo An Cúirt Uachtarach) dúinn, is féidir cóiste agus ceithre chapaill a rith tré reacht ar bith! Tharais sin an féidir leis an dlí a bheith mícheart?

Is ceart dom a rá ar dtús nach n-aontaíom le breithiúnas na Cúirte Uachtaraí i gcás X a deireann, ina éifeacht, go bhfuil beatha an máthar níos tabhachtaí ná beatha an linbh ina bhruinne. Dár liomsa is duine é an linbh céanna atá faoi choimirce agus le caomhnú ag an máthair, agus ag an athair. Is duine é an leanbh ó neomad a thuismiú is cuma conas a gineadh é. Tagann chuid den tuairim seo ó teagasc na h-eaglise Caitlicí ar ndóigh.  Creidim, tharais sin, cé nach bhfuil sé i gcreidimh sonrathach na hEaglaise sin, ach gur léir é i dteagasc Eoin Pól II, nach ceart aon duine a mharú - bíodh sé no sí neamhoirchóideach nó urchóideach! Níl cead ná cumhacht mar sin ag an stáit duine a dhaoradh ná a chuir chun bháis.
Céard is Duine ann? Chuireann Aonghus Ó hAlmhain an cheist bunúsach! (16/5/2013)

Cás na Gaillimhe
Dár liom féin i gcás na Gaillimhe, a thosaigh an díospóireacht seo, ní cabhródh an dlí nua seo atá ar intinn ag an Rialtas leis. Is cosúil, ón méid atá ráite ag a fhear chéile bocht, chuigh a bhean isteach san oispidéal i ndrochchaoi. Dúradh leí nach raibh seans dá laghad go sabháladh a páiste agus go raibh sí chun é a cailiúnt i gcionn tamall gearr. Rud nár thárla mar thóg sé i bhfad níos mó ama nár sin. Is tré "mífhortún leighis" a fágadh í go dtí go raibh sé ró dheireannach. Dár liomsa, agus ní dlíodóir ná saineoilaí leighis mé,(nó fiú diagaire!), ba ceart do na dochtúirí cabhair a thabhairt don máthar an leanbh a thabahiart chun breithe fiú nuair a bhí a chroi fós beo. Dár lioms ní dúnmharú a bheadh i gceist. (Ach táid ann a deireann go mbeadh sé i gcoinne an dlí agus bfhéidir go bhfuil an ceart acu.) Féach leis "Foirceannadh toirchis nó ginmhilleadh!" (Nollaig 2012)

Ach thár n-ais chuid an dlí nua seo atá á fhógairt ag an Riaitas. Már a dúirt mé tá mé den tuairim go raibh an Chúirt Uachtarach mí ceart ina mbreithiúnas. Is laige b'fhéidir i gcóras daonlathais goyr féidir le cúirteanna a bheith mícheart anois is arís ach i gcás na Cúirte Uachtaraí ní fios dom bealach a chuid breithiúnais a "cheartú!"

Tá sa bille seo iarracht breithiúnas bhunreachtúla na cúirte a chuir i bhfoirm dlí. Níl locht agam ar an rialtas faoi sin. Is léir gur ceart dóibh rud éigin a dhéanamh nuair a deireann an cúirt leo é a dhéanamh, cé go bhfuil an-chuid chásanna eile, cásanna i leith na Gaeilge ina measc, nuair nach ndearnadar rud ar bith. Ach sa cás seo tá siad chun lá a chuir i bhfeidhm a rialaíonn caithin is ceart deireadh a chuir le beatha duine gan breith (agus mar sin neamhoirchóideach).

Deireann Bunreacht na hÉireann:
"Admhaíonn an Stát ceart na mbeo gan breith chun a mbeatha agus, ag féachaint go cuí do chomhcheart na máthar chun a beatha, ráthaíonn sé gan cur isteach lena dhlíthe ar an gceart sin agus ráthaíonn fós an ceart sin a chosaint is a shuíomh lena dhlíthe sa mhéid gur féidir é. "

Fasach?
Maidir leis an mbille nua seo bhí alt spéisiúil ag an iar-thaoiseach John Bruton faoi seo sna nuachtáin a theaspeáineánann laige eile ann. I gcás bhaoil féin-mharú mar shampla tá an seans ann go bhfuil se ag cruthú fasach (agus bfhéidir fasach áititheach) i gcásanna nach mbaineann le ginmhilleadh ar chor ar bith. Is fiú go mór an alt (gearr) seo a léamh anseo (Béarla).

Ta ceann acu ráite go gonta i litir a bhí san Irish Times i mBéarla le déanaí:

"Sir, – If potential suicide is considered adequate reason for termination of pregnancy should it be considered adequate reason for termination of debt? – Yours, etc,

PADRAIC NEARY, Tubbercurry, Co Sligo." 

(IT 2/5/2013)

Ar bhealach ní thuigim-se féin, agus ní fheadfdh aon fhear a thuiscint go bunúsach na cásanna seo. Is féidir linn-ne go teoriciúil agus go teibí an cheist seo a phlé. Léas píosa ar line ar maidin a léirigh dom-sa an baol atá ann i mbreithiúnas na cúirte agus sa dlí nua seo atá beartaithe. Ceann de na cásanna atá i mbéal an pobal is ea "Cás C" agus bhí an bean seo sásta labhairt amach go poiblí faoi, ag caoineadh bás a linbh i 1997 (Béarla)

Ar deireadh b'fhéidir gur fiú breathnú siar ar shean-doiciméid a scríodh idir 40 AD agus 100 AD: "Ní mharóidh tú an ghin trína ruagairt agus ní chuirfidh tú an naoionán nuabhreithe chun bháis!" (Didache 2.2).

Agus bfhéidir, gur ceart dúinn ceist a chuir orainn fhéin más Críostaí muid: Céard a dhéanfadh Críost féin? Cad a rinne sé nuair a ionsaíodh é? Bhí seanmóin gearr ag an bPápa Nua ar an Sathairn (4 Bealtaine 2013) leis an fhreagra. Briathair Dé agus Ceansacht & Umhlaíocht (Béarla).