10.1.22

Curtha soir!

Fuair mé roinnt leabhair mar bhrotannais um Nollaig. Ina measc bhí leabhair ar choraí chainte. (Cheapann gaolta liom ós rud é go bhfuil Gaeilge i leabhair tá sé oiriúnach dom-sa!) Leabhair  le Micheál Ó Conghaile a bhí ann*, agus tá sé an suimiúil ceart go leor. Roinnt nár chuala mé cheana iad agus roinnt eile a chuala ach ná thuig mé.

Chuir mé níos mó spéis sa réamrá agus é ag caint ar a óige ar Inis Treabhair i gCeantair na nOileán i gConamara. Bhí cuimhne ar a óige nuair nach raibh Béarla ar bith aige. Thosaigh ar scoil ar an oileán sa bhliain 1966 agus bhí duine is fiche ag freastal ann. Nuar a d'fhág sé í (1975) ní raibh ach cúigear ann agus dúnadh í sa bhliain 1980 nuair nach raibh ann ach beirt.

Deireann sé go raibh 170 ina chónaí ar an oileán i seachtóidí an naoiú aois deag agu gur fhag a clann deireannach an oileán "cúpla bliain ó shin."

I nuacht litir Pharóiste na Ceathrún Rua bhí píosa ann ag deanamh comparáid idir 1921 agus 2021. Báisteadh 96 páiste ann i 1921, bhí 46 bainis ann agus cuireadh 34 daoine ag deireadh a saol. Anuireadh fuair 38 daoinea bás, báisteadh 49 agus phós seisear cúpla.

Cinnte tá difríocht mór idir 1921 qgus 2021 i saol na ndaoine agus ar dearcadh na ndaoine. Ta clainnte níos lú ann agus ní phosann gach cúpla ach mar sin féin tá léiriú éigin ar cad tá ag tárlúint faoin dtuath.

Níl cúrsaí i gCois Fharraige chomh dona is atá sé níos faide siar áfach. Bhí píosa againn, "Achainí thochtmhar aniar!" ar na deachreachtaí atá á chuir ar fhorbairt na h-áite tré cúngdhearchacht lucht pleanála sa Rialtas áitiúl agus náisiúnta.

Tá sé deachair a shéanadh nach bhfuil tuiscint dá laghad ag an gcóras riaracháin thoir ar an saol san iarthair.  Bhí litir ar an ábhar seo i roinnt nuachtáin áitiúil trí no ceithre bliain ó shin a rá nach bhfuil "worthwhile plan to address rural decline" ann.

D'fhéadfá a rá go bhfuil siad ag iarraidh muid a chuir soir - chun cor chaint a úsáid! (Lch 122 sa leabhair úd!)

Colourful Irish Phrases, Micheál Ó Conghaile,  Mercier Press 2018; ISBN: 978 1 78117 555 2


No comments:

Post a Comment